آرتروز یا استئوآرتریت (OA) یک بیماری مفصلی دژنراتیو است. این بیماری منجر به بروز ناراحتی در زمان استفاده از مفاصل آسیب دیده می شود – هنگام خم شدن از ناحیه کمر یا زانو یا استفاده از انگشتان در هنگام تایپ کردن دچار درد شوید. اکثر افراد در سنین بالای 60 سال به آرتروز مبتلا می شوند، اما گاهی این بیماری ممکن است در سن 20 تا 30 سالگی هم بروز کند.
قبل از مطالعه ادامه مقاله توصیه می کنیم به صحبت های دکتر لیلا صدیقی پور در رابطه با آرتروز گوش دهید:
دکتر لیلا صدیقی پور
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
علائم آرتروز چیست؟
علائم آرتروز معمولا به تدریج بروز می کنند. در این شرایط ممکن است فرد بیمار در هنگام حرکت دادن برخی مفاصل یا عدم حرکت آنها برای مدت طولانی، احساس درد و کوفتگی کند. مفصل تحت تاثیر قرار گرفته نیز ممکن است که سفت و باشد. معمولا آرتروز منجر به سفتی و خشکی مفاصل در هنگام صبح می شود که طی 30 دقیقه برطرف می شود. اگر آرتروز دست ها را تحت تاثیر قرار دهد، در برخی افراد استخوانی شدن و رشد انگشت ها اتفاق می افتد که ممکن است باعث درد شود یا دردی به همراه نداشته باشد.
کدام بخش های بدن دچار آرتروز می شوند؟
در اکثر موارد آرتروز مفصل هایی را تحت تاثیر قرار می دهد که تحمل کننده وزن هستند، از جمله مفصل های زانو، مفصل ران یا ستون فقرات. این عارضه در انگشت های دست نیز رایج است. دیگر مفاصل مانند آرنج، مچ دست و مچ پا معمولا تحت تاثیر قرار نمی گیرند، مگر اینکه آسیبی به این بخش ها برسد.
چه عاملی باعث بروز آرتروز می شود؟
هر مفصل دارای یک غضروف است که جذب کننده های نیروهای طبیعی است. این ماده لاستیکی در انتهای استخوان ها قرار می گیرد و اصطکاک را در مفصل های سالم کاهش می دهد. به طور کل با افزایش سن مفصل ها سفت تر شده و غضروف ها نیز آسیب پذیرتر می شوند. در عین حال استفاده مکرر از مفصل ها در طی سال ها غضروف را تحریک می کند. اگر غضروف آسیب زیادی ببیند، استخوان به استخوان دیگر کشیده شده و منجر به بروز درد و کاهش دامنه حرکت می شود.
عوامل تشدید کننده ی غیر قابل کنترل
یکی از مهم ترین عوال تشدید کننده بروز آرتروز – که هیچ یک از ما نمی توانیم آن را کنترل کنیم – افزایش سن است. در سنین بالای 50 سال خانم ها بیش از آقایان دچار آرتروز می شوند. در اکثر موارد این شرایط در نتیجه سایش طبیعی طی سال ها بروز می کند. اما برخی افراد نیز دارای اختلالات ژنتیکی یا مفصلی هستند که خطر بروز آرتروز را در آنها افزایش می دهد.
عوامل تشدید کننده قابل کنترل
از آنجایی که مفصل های آسیب دیده در مقابل بروز آرتروز حساس تر هستند، انجام هر کاری که باعث آسیب دیدن مفصل ها شود، منحر به بروز آرتروز خواهد شد. برخی از این موارد عبارتند از: ورزش هایی که با حرکت زیاد و آسیب همراه هستند و مشاغلی که نیازمند حرکت های مکرر هستند – به عنوان مثال خم کردن مکرر زانوها برای انجام یک کار خاص. چاقی و اضافه وزن نیز یکی دیگر از عوامل تشدید کننده بروز این عارضه است و منجر به بروز آرتروز در زانوها، لگن و دست ها می شود.
تاثیر آرتروز بر روی زندگی روزانه
این بیماری بر روی هر فرد مبتلا تاثیر متفاوتی خواهد داشت. برخی افراد علیرغم بدتر شدن شرایط مفاصل ها، علائم کمتری نشان می دهند. برخی دیگر دچار درد و سفتی می شوند که با زندگی روزمره آنها تداخل خواهد داشت. اگر سایش استخوان ها و آرتروز در مفاصل کوچک انگشت عای دست بروز کند، انجام کارهایی مانند دکمه کردن لباس برای فرد سخت خواهد بود. بروز آرتروز در زانوها یا مفصل ران منجر به لنگ شدن پا می شود. آرتروز در ستون فقرات نیز منجر به درد و بی حسی شدید می شود.
تشخیص آرتروز
اگر فکر می کنید به این بیماری مبتلا شده اید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. برای اینکه در تشخیص دقیق بیماری به پزشک کمک کنید، باید علائم خود را با جزئیات و به طور کامل، شامل محل درد، میزان و تعداد دفعات درد، برای وی بیان کنید. پزشک نیز مفصل های آسیب دیده را معاینه کرده و برای بررسی میزان و شدت آسیب دیدگی از اشعه ایکس استفاده خواهد کرد. برای رد کردن دیگر اختلالات مفصلی نیز آزمایش خون انجام خواهد شد.
پیامدهای طولانی مدت آرتروز
بر خلاف آرتریت روماتوئید، استئوآرتریت بر روی اندام های داخلی بدن تاثیر نخواهد گذاشت و باعث بیماری نمی شود. اما به هرحال منجر به ناهنجاری هایی خواهد شد که موجب کاهش تحرک می شوند. فرسایش شدید غضروف در مفاصل زانو باعث خمیده شدن زانوها به سمت بیرون می شود و ظاهری کامنی به زانوها خواهد داد. استخوان ران در امتداد ستون فقرات هم ممکن است به اعصاب آسیب بزند و منجر به درد، بی حسی یا سوزش در بعضی قسمت های بدن شود.
درمان آرتروز
فیزیوتراپی
هیچ راه درمانی برای متوقف کردن فرسایش غضروف ها در مفاصل وجود ندارد، اما روش های برای بهبود عملکرد مفاصل وجود دارد. یکی از این روش ها فیزیوتراپی است که انعطاف پذیری و قدرت عضلات اطراف مفاصل آسیب دیده را بهبود می بخشد. درمانگر نیز ممکن است از روش های سرمایی و گرمایی، مانند استفاده از کیسه های آب گرم یا آب سرد، برای بهبود درد استفاده کند.
وسیله های محافظتی
وسیله های محافظتی، مانند اسپیلینت های انگشت و آتل زانو، فشار وارد شده به مفصل را کاهش داده و درد را کم می کنند. اگر راه رفتن برایتان دشوار است، بهتر است از عصا و واکر استفاده کنید. افرادی که دچار آرتروز ستون فقرات هستند، می توانند از تشک های مخصوص و یا پوشیدن آتل پشت و گردن استفاده کنند.
دارو
در هنگام بروز آرتروز بسیاری از مبتلایان با مصرف داروهای بدون نسخه و داروی ضدالتهاب، مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا استامینوفن، می توانند درد خود را تسکین دهند. پمادها یا اسپری های ضد درد نیز اگر به طور مستقیم روی بخش آسیب دیده استفاده شوند، باعث تسکین درد خواهند شد. اگر علیرغم مصرف داروها و پکادها، درد همچنان ادامه پیدا کرد، پزشک تزریق استروئیدها یا هیالورون ها را به طور مستقیم به مفصل زانو پیشنهاد می کند.
آرتروز و وزن
اگر دچار اضافه وزن هستید، کاهش وزن یکی از موثرترین راه ها برای بهبود عملکرد مفصل ها و کاهش درد در زانو یا مفصل ران است. حتی کاهش مقدار کمی وزن باعث کاهش علائم مربوط به آرتروز شده. کاهش وزن نه تنها درد را کم می کند، بلکه آسیب های طولانی مدت مفاصل را نیز کاهش می دهد.
آرتروز و ورزش
افراد مبتلا به استئوآرتریت به دلیل نگرانی از درد بروز کرده، از انجام ورزش اجتناب می کنند. اما برخی فعالیت های ورزشی سبک مانند شنا، پیاده روی یا دوچرخه سواری می تواند حرکت این افراد را بهبود بخشیده و قدرت آنها را افزایش دهد. تمرین کردن با وزن سبک به تقویت عضلاتی که اطراف مفاصل را می گیرند، کمک می کند. به عنوان مثال تقویت عضله چهار سر ران یا کواری سپس (quadriceps) درد زانوها را کاهش می دهد. در مورد بهترین ورزش های مناسب خود با پزشکتان مشورت کنید.
جراحی
اگر آرتروز به طور قابل توجهی با فعالیت های روزانه تداخل داشته باشند و علائم آن با فیزیوتراپی یا دارو بهبود پیدا نکنند، گزینه درمانی دیگر جراحی خواهد بود. جایگزین کردن مفصل یا قرار دادن مفصل جدید در موارد شدید استفاده می شود. زانو و ران مفصل هایی هستند که اکثر اوقات جایگزین می شوند.
پیشگیری از آرتروز
مهم ترین اقدامی که در پیشگیری از آرتروز انجام می دهید، کنترل وزنتان است. به مرور زمان وزن اضافه بر روی مفصل ها فشار وارد کرده و حتی ممکن است ساختار طبیعی مفصل را تغییر دهد. پیشگیری از آسیب نیز بسیار مهم است. اقدامات احتیاطی انجام دهید تا از انجام حرکات مکرر اجتناب کنید. اگر ورزش می کنید، از تجهیزات مناسب استفاده کنید و دستورالعمل های ایمنی را نیز در نظر بگیرید.
آمار ابتلا به آرتروز به شکل زیر است:
- از هر دو بزرگسال یک نفر آنها دچار علائم آرتروز زانو می شود.
- از هر چهار بزرگسال یک نفر تا سن 85 سالگی دچار آرتروز مفصل ران می شود.
- از هر دورازده فرد بالای 60 سال، یک نفر دچار آرتروز دست خواهد شد.
مرکز فیزیوتراپی شایگان مهر، بهترین مرکز فیزیوتراپی در تهران، با حضور متخصصین و پزشکان مجرب ارائه دهنده بهترین خدمات می باشد. برای برقراری تماس با این مرکز به صفحه تماس با ما مراجعه کنید و برای آشنایی با تیم پزشکی مرکز شایگان مهر صفحه درباره ما ببینید.
محقق و مترجم: سمیه محمدی
