بورسیت (bursitis) در اثر التهاب بورس (bursa) رخ می دهد. بورس همانند یک بالشتک مابین استخوانها، تاندونها، مفاصل و عضلات عمل می کند. بورسها کیسه های پر از مایع هستند. معمولاً در بورسیت، التهاب همراه با درد است.
درباره بورس ها
در حدود 160 بورس در بدن وجود دارد. این کیسه های پر از مایع فشار را تحمل کرده و سبب روان شدن نقاطی مابین استخوانها، تاندونها و عضلات نزدیک مفاصل می شوند. بورسها در مجاورت سلولهای سینوویال هستند. سلولهای سینوویال یک مایع روان کننده تولید می کنند که اصطکاک را کاهش می دهد. این تحمل فشار و روان سازی به مفاصل احازه آسان حرکت کردن را می دهد. در صورت ابتلا به بورسیت، التهاب بورسها، حرکت یا اعمال فشار باعث ایجاد درد می شود.
استفاده بیش از اندازه، صدمه و گاهی اوقات عفونت ناشی از نقرس یا آرتریت روماتوئید ممکن است منجر به بورسیت شود.
چه قسمتهایی از بدن تحت تاثیر بورسیت قرار می گیرند؟
هر یک از 160 بورس موجود در بدن می تواند ملتهب شود. با این وجود در بعضی قسمتها احتمال بروز بورسیت بیشتر است که عبارتند از:
- شانه
- آرنج
- مچ پا
- زانو
- باسن
- مفصل ران
- ران
شیوع بورسیت
با توجه به اینکه در بیشتر موارد بورسیت ها خفیف هستند اکثر افراد مبتلا به بورسیت هرگز به پزشک مراجعه نمی کنند و یا آن را به حال خودش رها می کنند یا خود به درمان آن می پردازند. بنابراین شناخت میزان شیوع این بیماری آسان نیست. طبق اعتقاد پزشکان عمومی انگلستان از هر 200 نفر مراجعه کننده به پزشکان یک نفر مبتلا به بورسیت است.
علت های بورسیت
بورسیت می تواند به واسطه هر نوع صدمه، عفونت یا عارضه سابق که منجر به تشکیل کریستالها در بورس شوند بوجود آید.
صدمه
صدمه می تواند بافتهای داخل بورس را تحریک کند و سبب التهاب شود. طبق نظر پزشکان بوجود آمدن بورسیت ناشی از صدمه زمان می برد. ممکن است مفاصل، تاندونها، یا عضلاتی که نزدیک بورس ها هستند بیش از حد مورد استفاده قرار گیرند. در بیشتر موارد، صدمه توسط حرکات مکرر ایجاد می شود.
برخی مثالها از علل بورسیت عبارتند از:
- آرنج تنیس بازان: بورسیت آرنج غالباً به عنوان آرنج تنیس بازان شناخته می شود. این یک عارضه معمول در بین بازیکنان تنیس و گلف است. خم شدنهای متوالی آرنج می تواند سرانجام به صدمه و التهاب منجر شود.
- زانوی روحانیون (clergyman’s knee): زانو زدنهای متوالی می تواند سبب صدمه و در نهایت تورم بورس در ناحیه زانو شود.
- شانه: در اثر حرکات تکراری در بالای سر بوجود می آید.
- مچ پا: بورسیت مچ پا می تواند در اثر پیاده روی زیاد یا پوشیدن کفش نامناسب بوجود آید. این عارضه هچنین در میان اسکیت بازان روی یخ و ورزشکاران رواج دارد.
- باسن: بورس واقع در این ناحیه می تواند در اثر نشستن طولانی مدت روی سطحی سخت همانند دوچرخه ایجاد شود.
- مفصل ران: بعضی از دوندگان فواصل طولانی یا فواصل متوسط و همچنین دوندگان دو سرعت مبتلا به بورسیت مفصل ران می شوند.
- ران: بورسیت در این ناحیه در اثر کشش بوجود می آید.
همچنین بورسیت می تواند در اثر وارد شدن ضربه شدید به محل ایجاد شود.
عفونت
عفونتهایی که منجر به بورسیت می شوند در بورس ها رخ می دهند و همانند بورسهای آرنج، نزدیک سطح پوست هستند. هر زخم روی سطح پوست، اجازه ورود باکتریها و ایجاد عفونت را می دهد. اکثر افراد سالم در اثر ورود باکتریها دچار عفونت نمی شوند. با این وجود، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، همانند مبتلایان به دیابت، اچ آی وی/ایدز، سرطان ( که در حال شیمی درمانی یا پرتودرمانی هستند) همچنین افرادی که استروئید دریافت می کنند و مصرف کنندگان بیش از اندازه الکل بیشتر در معرض خطر ایجاد عفونتها و همچنین بورسیت هستند.
عارضه های دیگر
بعضی افراد مبتلا به یک سری عارضه های خاص، بیشتر در معرض تشکیل کریستالها در داخل بورس ها هستند. کریستالها سبب تحریک بورس شده و آنرا متورم می سازند. این عارضه ها عبارتند از: نقرس، آرترید روماتوئید و اسکلرودرمی.
علائم بورسیت
مبتلا به این عارضه ممکن است یک یا بیشتر از یکی از علائم زیر را داشته باشد:
- درد، درد با حرکت یا فشار افزایش می یابد.
- حساسیت حتی بدون حرکت احساس می شود.
- تورم
- از دست دادن حرکت
اگر بورسیت توسط یک عفونت ایجاد شده باشد تحت عنوان بورسیت سپتیک (septic bursitis) یا بورسیت عفونی شناخته می شود. مبتلا به بورسیت سپتیک ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشد:
- تب
- قرمزی ناحیه متاثر
- داغ شدن ناحیه متاثر
تشخیص بورسیت
تشخیص بورسیت نسبتاً آسان است. معمولاً پزشک ناحیه درگیر را معاینه می کند و سوالاتی راجع به فعالیتهای اخیر بیمار می پرسد. اگر بیمار تب داشته باشد ممکن است پزشک از مایع بورس نزدیک ناحیه آسیب دیده نمونه برداری کند. این نمونه در جهت تشخیص باکتریها و احتمالاً وجود کریستالها مورد آزمایش قرار می گیرد.
اگر بیمار پس از درمان بهتر نشود ممکن است پزشک آزمایشات تشخیصی بیشتری را تجویز نماید. این آزمایشات به منظور رد کردن احتمال وجود سایر عارضه ها انجام می شوند. این آزمایشات عبارتند از:
- عکسبرداری اشعه ایکس، برای اطمینان از عدم شکستگی یا ترک در استخوانها
- آزمایشات خون، برای بررسی آرتریت روماتوئید
- سی تی اسکن یا ام آر آی برای اطمینان از عدم پارگی تاندونها
- درمانهای بورسیت
- خود درمانی
بسیاری از بورسیتها بدون مراجعه به پزشک و توسط خود شخص قابل درمان هستند. معمولاً مراجعه به داروخانه و مشورت گرفتن از داروسازها برای این منظور کافی است. سازمان خدمات بهداشتی انگلستان (NHS) راهکار معالجه بورسیت توسط خود شخص را با کلمه PRICEM معرفی می کند که متشکل از حروف اول کلمات زیر است:
محافظت (Protection)
استراحت (Rest)
یخ (Ice)
کمپرس (Compress)
بالا بردن (Elevation)
دارو (Medication)
یا به عبارت بهتر این خود درمانی عبارت است از:
- از ناحیه درگیر محافظت کنید: برخی افراد جهت محافظت در مقابل ضربه از پدهایی در ناحیه درگیر استفاده می کنند.
- استراحت: ورزش نکنید و از مفاصل نواحی آسیب دیده استفاده نکنید مگر اینکه مجبور باشید. بگذارید این نواحی استراحت کنند. بورسیت عارضه ای است که به خوبی به استراحت جواب می دهد.
- بسته یخ: یخ به کاهش درد و التهاب کمک می کند. یخ را به صورت مستقیم در محل درگیر نگذارید و حتماً آن را در حوله قرار دهید. یک بسته کوچک سبزی یخ زده نیز ایده آل است.
- ناحیه درگیر را بالا ببرید: اگر امکانش وجود دارد ناحیه درگیر را بالا ببرید چرا که این امر باعث جمع شدن خون کمتر در آن محل می شود. این امر در کاهش التهابات کمک کننده است.
- مسکنها: ایبوپروفن یک مسکن موثر در کاهش درد و همچنین التهاب است.
- استروئیدها: در صورت بروز علائم خیلی شدید ممکن است پزشک به ناحیه درگیر استروئید تزریق کند. استروئید مانع یک ماده شیمیایی به نام پروستاگلاندین (prostaglandin) در بدن می شود. پروستاگلاندین سبب ایجاد التهاب می شود. استفاده طولانی مدت از استروئیدها منجر به افزایش فشار خون می شود همچنین باعث افزایش احتمالی عفونت می گردند. به پزشکان توصیه می شود بیش از سه بار در سال از تزریقات استروئیدی برای بیمار استفاده نکنند.
- آنتی بیوتیک ها: اگر بر اساس آزمایشات مشخص شود عفونت باکتریایی وجود دارد احتملاً پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند که این آنتی بیوتیکها تنها از نوع آنتی بیوتیکهای خوراکی هستند.
- جراحی: به ندرت در تخلیه بورس و درمان بورسیت از جراحی استفاده می شود.
پیشگیری از بورسیت
نکات زیر معمولاً در پیشگیری از بورسیت پیشنهاد می شوند:
- قسمتهایی از بدن که آسیب پذیرترند را محافظت کنید: اگر مجبور هستید که زیاد زانو بزنید از پدهای زانو استفاده کنید. تنیس بازان و گلف بازان در محافظت از آرنج ها می توانند از آرنج بندها و بریسها استفاده کند. اگر شما عاشق راه رفتن و ورزش کردن هستید یا یک راهپیما و ورزشکار خرفه ای هستید، برای خرید کفش مناسب هزینه کنید.
- بین انجام کارهای تکراری حتماً وقفه و استراحت داشته باشید: علاوه بر داشتن وقفه و استراحت، سعی کنید حرکات متفاوتی انجام دهید بطوریکه سایر قسمتهای بدنتان را هم مورد استفاده قرار دهید.
- قبل از ورزش بدن را گرم کنید: قبل از هر ورزش شدید حتماً باید به مدت 5 تا 10 دقیق بدن را به خوبی گرم کنید. گرم کردن می تواند شامل راه رفتن با سرعتی خوب، آهسته دویدن یا استفاده از دوچرخه ثابت باشد.
عضلات اطراف نواحی درگیر را تقویت کنید: تقویت عضلات اطراف نواحی درگیر با بورسیت (بعد از درمان بورسیت)، بویژه نواحی اطراف مفصل، سبب حفاظت بیشتر در مقابل صدمات خواهد شد. البته قبل از تقویت این عضلات باید از پیشگیری از بورسیت
نکات زیر معمولاً در پیشگیری از بورسیت پیشنهاد می شوند:
- قسمتهایی از بدن که آسیب پذیرترند را محافظت کنید: اگر مجبور هستید که زیاد زانو بزنید از پدهای زانو استفاده کنید. تنیس بازان و گلف بازان در محافظت از آرنج ها می توانند از آرنج بندها و بریسها استفاده کند. اگر شما عاشق راه رفتن و ورزش کردن هستید یا یک راهپیما و ورزشکار خرفه ای هستید، برای خرید کفش مناسب هزینه کنید.
- بین انجام کارهای تکراری حتماً وقفه و استراحت داشته باشید: علاوه بر داشتن وقفه و استراحت، سعی کنید حرکات متفاوتی انجام دهید بطوریکه سایر قسمتهای بدنتان را هم مورد استفاده قرار دهید.
- قبل از ورزش بدن را گرم کنید: قبل از هر ورزش شدید حتماً باید به مدت 5 تا 10 دقیق بدن را به خوبی گرم کنید. گرم کردن می تواند شامل راه رفتن با سرعتی خوب، آهسته دویدن یا استفاده از دوچرخه ثابت باشد.
- عضلات اطراف نواحی درگیر را تقویت کنید: تقویت عضلات اطراف نواحی درگیر با بورسیت (بعد از درمان بورسیت)، بویژه نواحی اطراف مفصل، سبب حفاظت بیشتر در مقابل صدمات خواهد شد. البته قبل از تقویت این عضلات باید از بهبودی کامل بورسیت اطمینان حاصل کنید.
- بهبودی کامل بورسیت اطمینان حاصل کنید.
نگارنده: زری هاشمی
منبع: Medical News Today
لینک منبع: http://www.medicalnewstoday.com/articles/152120.php
