توان بخشی ریوی برای بیماری انسدادی مزمن ریوی، شامل برنامه ای از تمرینات ورزشی است که به تناسب و سازگاری جسمی و روشهای تنفس بهتر و داشتن زندگی بهتر کمک می کند.
تنگی نفس غالباً برای افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریوی (chronic obstructive pulmonary disease-COPD) محدودیت ایجاد می کند. زمانیکه فعالیتهای معمولی نظیر راه رفتن و از پله بالا رفتن سخت و طاقت فرسا می شود مسلماً زندگی روزمره با ابتلا به COPD راحت نخواهد بود.
توان بخشی ریوی برای بیماری انسدادی مزمن ریوی، شامل برنامه ای از تمرینات ورزشی است که به مبتلایان به این بیماری در ساختن تناسب و سازگاری جسمی کمک می کند. بسیاری از مراکز توان بخشی ریوی همچنین به مبتلایان روشهای تنفس و راهکارهایی در جهت داشتن زندگی بهتر با وجود ابتلا به COPD را می آموزند.
ورزش در توان بخشی ریوی
مهمترین بخش هر برنامه توان بخشی ریوی برای COPD ورزش است. تمام مرکز توان بخشی ریوی برای بهبود تناسب اندام بیماران برنامه های ورزشی اجرا می کنند. در بعضی از مراکز توان بخشی تنها تمرینات ورزشی ارائه می شود درحالیکه در برخی از آنها علاوه بر تمرینات ورزشی از متخصصین، آموزش و حمایتهای روانی نیز استفاده می شود.
تمرینات ورزشی توان بخشی ریوی می تواند شامل موارد زیر باشد:
تمرینات ورزشی پائین تنه
بسیاری از مراکز توان بخشی ریوی تمریناتی ارائه می دهند که روی ورزش پاها تمرکز دارد. این تمرینات ورزشی از راه رفتن معمولی روی ترید میل یا در یک زمین ورزشی تا تمرینات شدیدتر بالا رفتن از پله را دربر می گیرند. اکثر فوائد ثابت شده توان بخشی مربوط به مطالعات انجاl شده روی افرادی است که تمرینات ورزشی پاها را انجام می دهند.
تمرینات ورزشی بالا تنه
عضلات بالا تنه برای تنفس و همچنین فعالیتهای روزانه مهم هستند. تمرینات ورزشی بازوها و قفسه سینه ممکن است شامل استفاده از وسایل ورزش یا تمرینات ساده ای همچون بالابردن مکرر بازوها در مقابل نیوری جاذبه باشد.
تمرینات ورزشی برای عضلات تنفسی
انجام تمرینات مقاومتی تنفسی در طی تمرینات توان بخشی ریوی که با تنفس در یک mouthpiece انجام می شود ممکن است قدرت عضلات تنفسی را افزایش دهد. این تمرینات به ندرت انجام می شوند ولی برای افراد دارای عضلات تنفسی خیلی ضعیف می تواند کمک کننده باشند.
تمرینات قدرتی
اکثر تمرینات توان بخشی ریوی روی افزایش استقامت تمرکز دارند. اضافه کردن تمرینات قدرتی نظیر بلند کردن وزنه ها قدرت و حجم عضلات را افزایش می دهد.
آموزش توان بخشی ریوی برای COPD
در بسیاری از مراکز توان بخشی ریوی جلسات گرهی یا فردی در جهت آموزش مدیریت … برگزار می شود. عموماً این جلسات شامل موارد زیر است:
- یادگرفتن برنامه درمانی دارویی. این شامل استفاده درست از … و طبق یک برنامه منظم می شود.
- نحوه آموختن و استفاده از اکسیژن درمانی.
- ترک سیگار و نحوه عدم مصرف دخانیان و سیگار پس از ترک.
- داشتن یک رژیم غذایی مناسب.
مطالعات نشان دهنده این است که بیمارانی که درباره COPD و برنامه درمانی می آموزند بهتر از سایرین در تشخیص علائم این بیماری و اقدام موثر و درست، عمل می کنند. به هر حال، آموزش به هیچ عنوان جایگزینی برای ورزش منظم به عنوان بخشی از برنامه توان بخشی ریوی نیست.
حمایت روانی در توان بخشی ریوی
مبتلایان به COPD شدید در خطر اختلالات احساسی همانند افسردگی و اضطراب هستند. مشکلات مودی (خلق و خو) بیمار می تواند با زندگی نرمال و روبط او اختلال ایجاد کند بطوریکه مبتلا به COPD تمایل چندانی به فعالیتهای لذت بخش و همچنین رابطه جنسی نداشته باشد.
برای این منظور برخی از مراکز توان بخشی ریوی، تمرینات آرامش بخش و بعضی دیگر درمانها و روشهای بهبود خلق و خو همانند مشاوره، را پیشنهاد می دهند. در توان بخشی ریوی در بسیاری از افراد، به منظور کاهش علائم منفی روانی ناشی از COPD تنها بهره جستن از تمرینات ورزشی موثر است.
فوائد توان بخشی ریوی برای COPD
بسیاری از بیمارانی که دوره توان بخشی ریوی را کامل می کنند در پایان دوره احساس بهتری دارند. این بیماران توانایی انجام فعالیتهای بیشتر بدون گرفتار تنگی نفس شدن را پیدا می کنند. همچنین طبق نظرات بسیاری از آنها سطح کیفی زندگی آنها پس از اتمام دوره توان بخشی بهتر می شود.
درتحلیل شمار زیادی از برنامه های توان بخشی ریوی چندگانه، تقریباً علائم COPD در تمامی شرکت کنندگان در این برنامه ها بهبود یافت. همگی این شرکت کنندگان در موارد زیر با هم توافق داشتند:
- تنگی نفس
- انرژی بیشتر
- احساس کنترل بیشتر COPD
شرکت در برنامه های توان بخشی ریوی همچنین از بستری شدن در موارد تشدید COPD پیشگیری می کند. این فایده برنامه های توان بخشی ریوی بسیار قابل توجه است بطوریکه بستری شدن سالانه آنها در بیمارستان را به میزان یک هفته کاهش می دهد.
به نظر می رسد که فوائد توان بخشی ریوی برای COPD در بیمارانی که پس از این برنامه توان بخشی سطح بالایی از فعالیتهای بدنی را حفظ نمی کنند در طی زمان کاهش می یابد. البته فوادئد توان بخشی ریوی برای COPD در افرادی که سطح تمرینات ورزشی و فعالیت را پس از این برنامه توان بخشی حفظ می کنند برای سالها ادامه می یابد.
رهنمودهایی درتوان بخشی ریوی برای COPD
برخی پیشنهادات از برنامه های توان بخشی ریوی شناخته شده، عبارتند از:
- هر دو نوع برنامه های ورزشی توان بخشی ریوی با شدت پائین و شدت بالا موثر هستند ولی در حالت کلی هر چه تمرینات قویتر باشند، بهتر است.
- تمامی تمرینات ورزشی توان بخشی ریوی باید شامل تمرینات ورزشی مربوط به پاها باشند.
- تمرینات ورزشی بازو باید تکیه گاه یا نگه دارنده انجام شوند بطوریکه در این تمرینات بازوها با نیرویی در حین حرکات مقابله کنند این نیرو می تواند جاذبه زمین یا وسایل مخصوص ورزشی باشد.
- بیمارانی که سطح اکسژن در بدنشان پائین است باید در طی تمرینات ورزشی توان بخشی ریوی از اکسیژن رسانی مکمل استفاده کنند.
- استفاده از اکسیژن مکمل در طی تمرینات ورزشی با شدت بالا سطح استقامت افراد را در تمیرینات ورزشی افزایش می دهد.
- توان بخشی ریوی می تواند به افرادی که بیماریهای ششی غیر از COPD همانند بیماری ریه درون شبکه ای (بینابینی) (interstitial lung disease-ILD) دارند نیز کمک کننده باشد.
شواهدی در زمینه اینکه کدام برنامه ورزشی بهتر از دیگری است وجود ندارد. برای بسیاری از افراد حفظ یک برنامه ورزشی با شدت پائین برای مدت طولانی مدت راحت تر است. ادامه تمرینات ورزشی حتی پس از اتمام دوره توان بخشی ریوی بسیار مهم است.
نگارنده: زری هاشمی
منبع: WebMD
لینک منبع:
http://www.webmd.com/lung/copd/pulmonary-rehabilitation-for-copd
