شانه منجمد (frozen shoulder) که به عنوان کپسولیت چسپنده (adhesive capsulitis) نیز شناخته می شود، عارضه ای شایع است که در آن کپسول شانه ای مفصلی (کیسه ای از رباطها در اطراف مفصل) متورم و سفت می شود و جابه جایی آن سخت می گردد. معمولاً تنها یکی از شانه ها تحت تاثیر این عارضه قرار می گیرد ولی در هر پنج مورد از این عارضه، در یک مورد هر دو شانه درگیر می شوند.
عبارت “شانه منجمد” اغلب به اشتباه برای آرتریت استفاده می شود اگرچه این دو عارضه با هم ارتباطی ندارند. شانه منجمد به طور خاص برای مفصل شانه اطلاق می شود در حالیکه آرتریت می تواند هر مفصلی را درگیر نماید.
شانه یک مفصل کروی دارد بطوریکه قسمت منحنی یک استخوان در داخل قسمت مقعر استخوان دیگر قرار دارد. استخوان مبدا بازو (سر دایروی استخوان بالای بازو) در داخل حفره کتف قرار دارد. محققان فکر می کنند که شانه منجمد سبب تشکیل بافت همبند در شانه می شود که کپسول مفصل شانه (باید توجه داشت که کپسول مفصل شانه با عضله گردنده یا rotator calf متفاوت است) را ضخیم تر و سفت تر کرده و فضای کمتری برای حرکت در این مفصل باقی می گذارد و به این ترتیب ممکن است حرکت در این ناحیه سفت، سخت و حتی دردناک گردد.
کلمه انگلیسی “کپسولیت چسپنده” از کلمات لاتین adhaerens به معنای “چسپیدن” و capsula به معنی “محفظه کوچک” و کلمه یونانی itis به معنای تورم؛ گرفته شده است.
شانه منجمد عارضه ای است که معمولاً در افراد بین سنین 40 تا 60 سالگی رخ می دهد. زنان بیشتر از مردان گرفتار این عارضه می شوند.
دلایل شانه منجمد
عامل ایجاد شانه منجمد به طور کامل شناخته نشده است و در بعضی موارد غیر قابل شناسایی است. به هرحال، بیشتر افراد قبل از از ابتلا به بیماری شانه منجمد دچار بی تحرکی در نتیجه آسیب یا شکستگی بوده اند. این بیماری در بین افراد مبتلا به دیابت نیز شایع است.
عوامل خطرساز برای شانه منجمد
عامل خطرساز هر چیزی است که خطر ایجاد یک بیماری یا عارضه را افزایش می دهد. به عنوان مثال، سیگار کشیدن عامل خطرساز برای سرطان به ویژه سرطان ریه است.
عوامل خطرساز معمول برای شانه منجمد عبارتند از:
- سن: سن بالاتر از 40 سال.
- جنسیت: 70 درصد از مبتلایان به این عارضه رنان هستند.
- جراحی یا شکستگی استخوان بازو که جدیداً رخ داده باشد: بی تحرکی در دوران استراحت می تواند سبب سفت شدن کپسول شانه شود.
- دیابت: ایتلا به دیابت احتمال این عارضه را دو تا چهار برابر می کند که دلیل این امر مشخص نیست؛ در این صورت علائم بیماری می تواند بسیار شدید باشد.
- داشتن سابقه سکته مغزی.
- پرکاری تیروئید.
- کم کاری تیروئید.
- بیماری قلبی- عروقی.
- بیماری پارکینسون.
علائم شانه منجمد
شایعترین علامت یا نشانه شانه منجمد مفصل شانه دردناک، گرفته و خشک به صورت مزمن است. علائم و نشانه های شانه منجمد تدریجاً ایجاد می شوند؛ معمولاً این علائم در طی سه مرحله که این عارضه به تدریج در طی این مراحل بدتر می شود بروز می کنند و با گذشت دو سال برطرف می شود.
سه مرحله در بیماری شانه منجمد وجود دارد:
- مرحله دردناکی: در این مرحله شانه سفت می شود و هر نوع حرکت آن همراه با درد است. دامنه حرکت شانه محدود می شود. درد معمولاً شبها بدتر می گردد.
- مرحله انجماد/چسپندگی: در این مرحله شانه به صورت روز افزون سفتتر و گرفته تر شده و دامنه حرکتی آن محدودتر می شود. ممکن است درد کاهش نیابد ولی معمولاً بدتر هم نمی شود.
- مرحله آب شدن: حرکت در شانه بهبود می یابد. درد ممکن است کم کم ناپدید شود ولی گاهی اوقات درد دوباره عود می کند.
تشخیص شانه یخ زده
پزشکان احتمالاً براساس علائم، نشانه ها و عوارض این بیماری و همچنین معاینه دقیق بازوها و شانه ها، بیماری شانه یخ زده را تشخیص می دهند. شدت بیماری شانه یخ زده با یک معاینه ابتدایی که در آن پزشک قسمتهای معینی از بازو و شانه را فشار یا حرکت می دهد تعیین می شود.
مشکلات و معایب ساختاری بدن به کمک تستهای تصویری همانند اشعه ایکس یا ام آر آی مشخص می شوند.
روشهای درمانی شانه منجمد
هدف از درمان شانه منجمد تخفیف درد و حفظ تحرک و انعطاف پذیری در شانه است. به هر حال، بهبودی این بیماری ممکن است به آهستگی انجام شود چرا که علائم این بیماری برای سالها باقی می ماند.
روشهای درمانی شانه منجمد عبارتند از:
- مسکنها و از بین برنده های دردها: این داروها علائم بیماری را تخفیف می دهند. داروهای ضد تورم غیر استروئیدی (NSAIDs) همانند ایبوپروفن داروهای در دسترس و بدون نیاز به تجویز پزشک هستند و علاوه بر کاهش درد شانه می توانند تورم شانه را نیز کاهش دهند. استامینوفن (پاراسیتامول،تیلنول) برای استفاده طولانی مدت توصیه می شود. تجویز از بین برنده های درد نظیر کدئین نیز ممکن است درد را کاهش دهد. باید توجه داشت هر مسکنی برای هر بیماری مناسب نیست؛ قبل از استعمال مسکنها با پزشک مشورت کنید.
- تمرین ورزشی و نرمش: نرمش و ورزش آرام و ملایم می تواند از گرفتگی، سفتی و خشکی شانه جلوگیری و حتی آنرا کاهش و برگرداند.
- بسته های کمپرس سرد و گرم: کمپرس سرد و گرم درد و تورم را کاهش می دهد. اغلب استفاده متناوب و با هم این دو نوع کمپرس مفید است.
- تزریقات کورتواستروئید: کورتیکواستروئید نوعی از استروئیدها است که درد و تورم را کاهش می دهد. کورتواستروئیدها ممکن است برای کاهش درد، در مفصل شانه، به ویژه در مرحله دردناک بروز علائم تزریق شوند. با این وجود، تکرار تزریقات این دارو به دلیل صدماتی که به شانه وارد می کنند منع شده است.
- تحریک الکتریکی ماوراء پوستی عصب (TENS): استفاده از این روش درمانی، عصب منتهی به ستون فقرات را بی حس می کند که با این ترتیب درد این ناحیه کنترل می شود. در این روش پالسهای الکتریکی ضعیفی از دستگاه TENS به الکترودهای موجود در پدهای الکتریکی که روی سطح پوست در نواحی آسیب دیده متصل می شوند فرستاده می شود.
- فیزیو تراپی یا ورزش درمانی: در فیزیوتراپی به شما نرمشها و تمرینات ورزشی برای حفظ هرچه بیشتر تحرک و انعطاف پذیری یاد داده می شود. این نرمشها و حرکات ورزشی به نحوی است که شانه را تحت تنش و فشار قرار نداده و سبب درد نمی شوند.
- دستکاری شانه: در این روش مفصل شانه به آرامی و ملایمت حرکت داده می شود در حالیکه شما تحت بیهوشی کامل هستید.
- آرتروسکپی شانه: در موارد بسیار نادری ممکن است از عمل جراحی در درمان شانه منجمد استفاده شود. که در این عمل جراحی یک آندوسکوپ کوچک از طریق یک بریدگی کوچک وارد مفصل شانه می شود تا بافت همبند یا چسپندگیها از این ناحیه خارج شود.
پزشک شما با توجه به شدت علائم و عوارض بیماریتان روش درمانی مناسب را به شما پیشنهاد می دهد. اگر احساس سفتی و خشکی در مفصل شانه تان داشتید پیشنهاد می شود هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمائید تا از سفتی و خشکی مزمن یا دائمی مفصل شانه جلوگیری نمائید.
جلوگیری از شانه منجمد
بیماری شانه منجمد تنها درصورتیکه حرکت دادن شانه در اثر صدمه ای به سختی انجام شود قابل انجام است. که در این صورت بیمار باید با پزشک درباره نرمشها و ورزشهای لازم در جهت حفظ حرکت و انعطاف پذیری شانه صحبت کند.
نگارنده: زری هاشمی
منبع: Medical News Today
لینک منبع:http://www.medicalnewstoday.com/articles/166186.php
