گرفتگی عضلات یک مشکل شبانه جدی است و معمولا این مشکل باعث بیدار شدن فرد می شود. گرفتگی پاها اغلب ساق پا و همسترینگ را تحت تاثیر قرار می دهد. گاهی نیز گرفتگی عضلات در هیچ بخش بدن ظاهر نمی شود، اما بر روی راه رفتن و حرکات تاثیر مستقیم می گذارد.
در زمان گرفتگی عضلات چه اتفاقی می افتد؟
گرفتگی عضلات زمانی رخ می دهد که عضله به طور غیرارادی منقبض می شود. معمولا در محل گرفتگی احساس درد می کنید. گرفتگی ها معمولا به یک دلیل بروز می کند. اگر به عضله فشار وارد نشود، گرفتگی عضله در صورت خستگی شدید یا استفاده بیش از حد از آن رخ می دهد؛ کم آب شدن بدن و یا عدم دریافت الکترولیت کافی، مانند پتاسیم و منیزیم، نیز باعث گرفتگی عضلات می شوند. این مواد به نرمی عضله ها کمک می کنند و مایعات نیز به پردازش مواد معدنی در بدن کمک می کنند.
در اکثر موارد گرفتگی عضلات مسئله نگران کننده ای نیست. افرادی که بیشتر از 65 سال سن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به گرفتگی عضلات هستند. گرفتگی ها ممکن است مربوط مصرف الکل، پرکاری تیروئید یا دیابت باشد. اگر تکرار گرفتگی های عضلات باعث ازار شما می شود، حتما به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی باعث گرفتگی عضلات می شود؟
علت گرفتگی عضلات همیشه شناخته شده نیست. شرایط یا فعالیت های زیادی باعث گرفتگی عضلات می شوند، از جمله:
- ورزش کردن، آسیب دیدن یا استفاده بیش از حد از عضلات
- بارداری. گرفتگی ممکن است بر اثر کاهش میزان مواد معدنی، از جمله کلسیم و منیزیم، به ویژه در ماه های آخر بارداری رخ دهد.
- قرار گرفتن در معرض دمای پایین، به ویژه آب سرد
- دیگر شرایط پزشکی، مانند مشکل در جریان خون (بیماری شریانی محیطی)، بیماری کلیوی، بیماری تیروئید و مولتیپل اسکروزیس یا ام اس (MS).
- ایستادن روی یک سطح سخت برای مدت طولانی و نشستن برای مدت طولانی
- کم آب شدن بدن
- مصرف برخی داروها، مانند داروهای ضدروانپریشی، قص های ضدبارداری، دیورتیک ها، استاتین ها و استروئیدها
- عدم دریافت کافی پتاسیم، کلسیم و دیگر مواد معدنی
چطور می توان گرفتگی عضلات را برطرف کرد؟
گاهی لازم است برای درمان گرفتگی عضلات روش های مختلفی را امتحان کنید تا مناسب ترین روش برای خود را پیدا کنید. در ادامه به چند نکته در این باره اشاره می کنیم:
- عضله را کشیده و ماساژ دهید.
- برای آرامسازی عضله دوش آب گرم بگیرید. قرار دادن یک پد گرم بر روی عضله موثر خواهد بود.
- از کمپرس یخ یا کمپرس آب سرد استفاده کنید. در صورت استفاده از یخ بهتر است از قرار دادن مستقیم یخ بر روی پوست اجتناب کنید.
- از داروهای ضد درد بدون نسخه استفاده کنید، از جمله استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن.
- اگر پزشک دارو تجویز کرده است، بهتر است داروها را دقیق و طبق دستور پزشک مصرف کنید. در صورت بروز هر گونه مشکل به پزشک اطلاع دهید.
- آب زیاد بنوشید.
برای رفع گرفتگی پاها نیز روش های زیر را امتحان کنید:
- پیاده روی کنید و یا پاهای خود را حرکت دهید.
- عضلات ساق پا را بکشید، کشش عضلانی را می توانید در حالت نشسته یا ایستاده انجام دهید.
اگر فکر می کنید مصرف داروها باعث گرفتگی عضلات شده، نکات زیر را مد نظر بگیرید:
- قبل از مصرف وعده های دارویی بیشتر، با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است لازم شود مصرف دارو را متوقف کرده یا داروی خود را عوض کنید و یا میزان مصرف آن تغییر کند.
- اگر داروی بدون نسخه مصرف می کنید، مصرف آن را متوقف کنید. اگر فکر می کنید به مصرف دارو احتیاج دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از گرفتگی عضلات
نکات زیر به پیشگیری از گرفتگی عضلات کمک می کنند:
- آب و مایعات کافی بنوشید، به طوری که رنگ ادرار شما همیشه روشن و شفاف باشد.
- از مصرف الکل اجتناب کنید.
- تغذیه سالم و مناسب داشته باشید (به ویژه در دوران بارداری)
- دوچرخه سواری کنید (یا از دوچرخه ثابت استفاده کنید) تا به کشش عضلات خود کمک کنید.
- هر روز حرکات کششی انجام دهید، به ویژه قبل و بعد از ورزش کردن و قبل از خوابیدن.
- میزان ورزش خود را به طور ناگهانی افزایش ندهید. میزان ورزش را به صورت هفتگی و به تدریج افزایش دهید.
- روزانه مکمل های مولتی ویتامین مصرف کنید.
اگر گرفتگی عضلات تکرار شود چه باید کرد؟
در صورتی که گرفتگی عضلات مجددا عود کرده و یا شدید هستند، با پزشک خود صحبت کنید. گاهی گرفتگی عضلات ممکن است علائم یک بیماری دیگر، از جمله سندروم پای بیقرار باشند.
اگر گرفتگی عضلات شدید شوند و باعث آزار شما شده و بر روی خواب شما تاثیر بگذارند، پزشک داروهایی تجویز خواهد کرد که به آرامسازی عضلات کمک خواهند کرد.
به هرحال در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- گرفتگی عضلات باعث ناراحتی شدید می شود.
- گرفتگی عضلات با التهاب، قرمزی یا تغییرات رنگ پوست همراه است.
- ضعف عضلانی باعث گرفتگی عضلات می شود.
- به طور مکرر دچار مشکل گرفتگی می وشید.
- با درمان های خانگی بهبود پیدا نمی کند.
- یک علت واضح، مانند ورزش کردن شدید، باعث بروز گرفتگی عضلات نشده است.
دکتر لیلا صدیقی پور
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
