بیماری اسکلروز چندگانه (multiple sclerosis) که در بین مردم با نام اختصاری آن ام اس (MS) شناخته شده است یکی از بیماریهای سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع است. در این بیماری پوشش محافظ اطراف رشته های عصبی توسط سیستم ایمنی بدن مورد حمله قرار می گیرد و سبب ایجاد ضایعاتی به نام زخم (lesions) یا پلاکت (plaques) می شود.
این آسیب، انتقال سیگنالهای الکتریکی در رشته های عصبی به سمت مغز و از مغز به دیگر نواحی بدن را دچار مشکل می سازد. علائم این عارضه با توجه به ناحیه ای از بدن که دچار این مشکل شده است و وسعت آسیب آن می تواند بسیار متنوع باشد.
دانشمندان هنوز دلیل اینکه چرا سیستم ایمنی بدن در اشخاص مبتلا به این بیماری، به مغز و نخاع حمله می کند را نمی دانند. اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در این بیماری نقش داشته باشد.
طبق تخمین فدراسیون بین المللی ام اس درحدود 2.3 میلیون نفر در سراسر جهان ام اس دارند که معمولاً این بیماری در سنین بین 20 تا 40 سالگی بروز می کند. البته بیماری ام اس می تواند در افراد جوانتر و مسن تر نیز شروع شود.
ام اس یکی از شایعترین اختلالاتی است که مغز و نخاع را درگیر می سازد. همچنین شیوع این بیماری در میان زنان سه برابر مردان است، اگرچه محققان هنوز دلیل این امر را نمی دانند.
در این مقاله می خوانید:
- علائم بیماری ام اس چیست؟
- علائم بیماری ام اس در مردان و زنان
- انواع بیماری ام اس
- تشخیص بیماری ام اس
- درمانهای بیماری ام اس
علائم بیماری ام اس چیست؟
با توجه به پیچیده بودن بیماری ام اس، مجموعه علائم معین و مشخصی مرتبط با بروز این بیماری وجود ندارد. درواقع، علائمی که در یک نفر ظاهر می شود ممکن است کاملاً متفاوت از علائم در شخصی دیگر باشد. با این حال، بعضی علائم نسبت به علائم دیگر در بین مبتلایان معمولتر هستند.
شایعترین علائم مرتبط با ام اس عبارتند از:
- خستگی
- درد
- ضعف
- مشکلات تعادلی و سرگیجه
- گرفتگی و سفتی و اسپاسمهای عضلانی
- احساس کرختی، بی حسی و گز گز کردن در عضلات
- مشکلات بینایی
- کنترل ضعیف مثانه و روده
- مشکلات حافظه ای و تمرکز
- نوسانات مودی (خلق و خو)، افسردگی و دیگر مشکلات احساسی
- مشکلات جنسی
- البته، شایعترین علائم اولیه بی حسی و احساس گز گز در بازوها، پاها یا صورت؛ ضعف و کنترل ضعیف یک بازو یا یک پا و از دست دادن جزئی بینایی یا درد در یکی از چشمان هستند.
افراد مبتلا به بیماری ام اس وقتی این علائم را تجربه می کنند که آسیب وارد شده به رشته های عصبی به اندازه کافی شدید باشد که توانایی عصب را در فرستادن سیگنال قطع کند.
علائم غیر شایع تر عبارتند از:
- مشکلات صحبت کردن
- رعشه و لرزش
- مشکلات تنفسی
- مشکلات بلع و قورت دادن غذا
- حمله ناگهانی و صرع
- افت حس شنوایی
- احساس خارش
آیا علائم بیماری ام اس در زنان و مردان متفاوت است؟
اگر چه زنان سه برابر بیشتر از مردان در خطر بیماری ام اس قرار دارند ولی تفاوت قابل توجهی در نوع علائم بین مردان و زنان وجود ندارد.
به هر حال، برخی از زنان علائم این بیماری را در طی دوره های معینی از عادت ماهیانه شان به صورت بدتر و شدیدتر تجربه می کنند. این موضوع نشان دهنده این است که هم هورمونها و هم دمای بدن می تواند در تشدید علائم بیماری ام اس نقش داشته باشد.
محققان همچنین دریافتند که زنان حامله که نوعی از ام اس با الگوی برگشت-توقف را دارند، در طی 3 ماهه قبل از زایمان که سطح هورمون استروژن بالاست، علائم این بیماری را خفیف تر احساس می کنند. این زنان اغلب پس از بدنیا آمدن بچه که سطح هورمون استروژن در بدنشان کاهش می یابد برگشت علائم را تجربه می کنند.
مطالعه اخیر منتشر شده در “لانست نورولوژی” نشان می دهد که استریول (estriol) ،نوعی از استروژن، می تواند نرخ برگشت علائم را در زنان مبتلا به ام اس کاهش دهد.
علاوه بر این، نتایج این مطالعه که در “ژورنال اسکلورز چندگانه” در سال 2014 منتشر شده است پیشنهاد می دهد سطح پائین هورمون تستسترون در خون مرنبط با خطر ناتوانی در میان مردان مبتلا به ام اس است.
نتایج مطالعه ای دیگر، که در سال 2014 در ژورنالNeoroImage: Clinicalمنشر شد نشان دهنده اثر احتمالی و قوی هورمون تستسترون در متوقف ساختن (یا حتی از بین بردن) تخریب اعصاب مرتبط با ام اس است.
انواع ام اس
اگرچه هر شخص مبتلا به این بیماری مجموعه ای از علائم متفاوت را تجربه می کند، محققان الگوهای متمایز متعددی از دوره های این بیماری تشخیص داده اند:
الگوی عود کننده-فروکش کننده
افراد مبتلا به این نوع از ام اس، دوره های حمله های غیرقابل پیش بینی که می تواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد را تجربه می کنند که با دوره هایی که این بیماری غیر فعال است دنبال می شود.
الگوی پیشرونده اولیه
در این نوع، که در حدود 15 درصد از مبتلایان به ام اس را دچار می سازد با به آرامی بدتر شدن علائم و بدون دوره های عودکننده-فروکش کننده متمایز می شود. به هر حال، ممکن است دوره های موقتی از بدتر نشدن علائم وجود داشته باشد.
این نوع از ام اس معمولاً بعد از 40 سالگی تشخیص داده می شود و تنها نوعی از بیماری ام اس است که زنان و مردان را به یک میزان تحت تاثیر قرار می دهد.
الگوی پیشرونده ثانویه
این نوع از بیماری ام اس در مبتلایانی رخ می دهد که در ابتدا دوره های عود کننده-فروکش کننده ام اس را تجربه می کنند و سپی بدتر شدن تدریجی علائم در آنها بروز می کند.
الگوی پیشرونده عود کننده
افراد مبتلا با این نوع نادر از بیماری ام اس بدتر شدن تدریجی علائم را تجربه می کنند با دوره هایی ازعود کردن بیماری ولی دوره های توقف وجود ندارد.
با این وجود در مقاله ای که در سال 2014 در ژورنا “نئورولوژی” منتشر شد، کارشناسان برای این تعاریف انواع ام اس پیشنهاد دادند تا در این تعاریف جدید روشهای بهتری در بازبینی این بیماری در نظر گرفته شود. آنها پیشنهاد دادند که طبقه یندی ام اس بر اساس فعالیت دیده شده در اسکنهای مغزی ام آر آی انجام شود.
به عنوان مثال، شخصی که نواحی جدیددی از آسیب عصبی نشان دهد ممکن است به عنوان کسیکه الگوی “عودکننده/فروکش کننده- فعال” دارد شناخته شود. بیمار دیگری که نتایج اسکن نشان می دهد که اساساً به صورت بدون تغییر مانده است ممکن است به عنوان الگوی “عودکننده/فروکش کننده- غیر فعال” شناخته شود.
آنها همچنین پیشنهاد دادند که الگوی عود کننده پیشرونده باید به عنوان “ام اس پیشرونده-فعال” دوباره طبقه بندی شود و اینکه اپیزود اولیه علائم عصب شناختی شخص (سندروم ایزوله بالینی) باید به عنوان نوعی از ام اس طبقه بندی شود.
تشخیص بیماری ام اس
ام اس در مراحل اولیه به سختی قابل شناسایی است چراکه علائمی نظیر بی حسی، خستگی یا گرفتگی عضلات اغلب مبهم بوده و می تواند به تدریج در طی ماه ها یا سالها بروز کند.
- این نوع از علائم همچنین می تواند مرتبط با انواع مختلفی از عوارض باشد. در نتیجه، معیارهای اکیدی که معیارهای مک دانلد (McDonald Criteria) تصحیح شده نامیده می شوند معمولترین معیارها در تشخیص این بیماری است.
برای تشخیص ام اس با استفاده از این معیارها، یک پزشک باید از موارد زیر اطمینان حاصل کند:
- حداقل دو ناحیه از سیستم عصب مرکزی تحت تاثیر قرار گرفته است.
- علائم بیماری حداقل در دو مورد جداگانه حداقل با فاصله یک ماهه تجربه شده باشد و شواهد آسیب رشته های عصبی توسط اسکن ام آر آی نشان داده شود.
- تمام دلایل و عوامل دیگر این علائم رد شود.
- مقالات بعدی مارا دنبال کنید .کلینیک فیزیوتراپی شایگان مهر آماده خدمت رسانی به شما عزیزان میباشد
