خلاصه ای از مقاله
- پوکی استخوان شرایطی است که منجر به شکنندگی استخوان می شود. در این حالت توده استخوانی کم شده و خطر شکستن استخوان افزایش پیدا می کند.
- مهم ترین عوامل تشدید کننده پوکی استخوان عبارتند از ژنتیک، ورزش نکردن، کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی، سابقه شکستگی استخوان، سیگار کشیدن، زیاده روی در مصرف الکل، سابقه آرتریت روماتوئید، سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان
- پوکی استخوان از طریق اشعه ایکس و انجام آزمایش هایی برای بررسی تراکم استخوانی تشخیص داده می شود.
- برای درمان پوکی استخوان علاوه بر اینکه پزشک دارو تجویز می کند، لازم است از مصرف الکل و کشیدن سیگار اجتناب کنید و مکمل های کلسیم و ویتامین D نیز مصرف کنید.
- پوکی استخوان تا بروز شکستگی در استخوان ها، هیچ علائمی از خود نشان نمی دهد.
قبل از مطالعه ادامه مطلب می توانید به صحبت های دکتر لیلا صدیقی پور در مورد پوکی استخوان گوش دهید:
دکتر لیلا صدیقی پور
متخصص طب فیزیکی و توان بخشی
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان باعث ضعیف شدن و شکنندگی استخوان ها می شود، آنقدر ضعیف و شکننده که یک افتادن ساده یا حتی فشار خیلی خفیف – مانند خم شدن به جلو بر اثر سرفه کردن – ممکن است باعث شکستگی استخوان شود. شکستگی ناشی از پوکی استخوان اغلب در استخوان ران، مچ دست یا ستون فقرات بروز می کند.
استخوان در واقع یک بافت زنده است که به طور مداوم با سلول های جدید جایگزین می شود. پوکی استخوان زمانی بروز می کند که پس از حذف استخوان قدیمی، استخوان جدید تولید نمی شود.
مردان و زنان در سراسر دنیا از همه نژادها ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شوند، اما زنان سفید پوست و آسیایی – به ویژه خانم های سالمند که در دوران یائسگی به سر میبرند – بیش از دیگران در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند. توده استخوانی پس از 35 سالگی کاهش پیدا می کند.
پوکی استخوان باعث می شود استخوان به شکل اسفنج درآید. استخوان سالم تشکیل شده از پروتئین، کلاژن و کلسیم. استخوانی که دچار پوکی شده دارای تراکم کمتری است.
علت و عوامل تشدید کننده بروز پوکی استخوان چیست؟
عوامل زیر خطر بروز پوکی استخوان را افزایش می دهند:
- جنسیت (خانم ها بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند)
- نژاد قفقازی یا آسیایی
- لاغز بودن بدن و اندام
- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان (به عنوان مثال فرزندی که مادر مبتلا به پوکی استخوان دارد، دو برابر دیگران در معرض ابتلا به این مشکل خواهد بود.)
- سابقه شکستگی استخوان در دوران بزرگسالی
- سیگار کشیدن
- مصرف زیاد الکل
- ورزش نکردن
- رژیم غذایی فاقد کلسیم
- رژیم غذایی نامناسب یا وجود بیماری و مشکل جسمی، به ویژه بیمای های التهابی مزمن یا بیماری روده
- اختلال در جذب مواد مغذی در روده (مواد مغذی در سیستم گوارشی به درستی جذب نمی شوند)
- کاهش سطح استروژن در بدن خانم ها (که در دوران یائسگی اتفاق می افتد یا بر اثر جراحی و برداشتن تخمدان ها رخ می دهد)
- کاهش سطح تستوسترون در بدن مردها (hypogonadism)
- شیمی درمانی که به دلیل تاثیرات سمی بر روی تخمدان ها منجر به بروز یائسگی زودرس می شود.
- آمنوره یا Amenorrhea (از دست دادن قاعدگی)، این عارضه در خانم های جوان بروز می کند و با کاهش استروژن و پوکی استخوان همراه است. آمنوره در خانم هایی بروز می کند که ورزش های شدید انجام می دهند یا دارای چربی خیلی کمی هستند.
- التهاب مزمن، به علت آرتریت التهابی مزمن یا بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید یا بیماری های کبدی.
- عدم تحرک، به عنوان مثال پس از سکته مغزی یا هر شرایطی که بر روی راه رفتن فرد تاثیر می گذارند.
- پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)
- پرکاری پاراتیروئید (Hyperthyroidism)، در این بیماری غده پاراتیروئید، غده کوچکی در نزدیک یا داخل غده تیروئید، هورمون پاراتیروئید زیاد تولید می کند. هورمون پاراتیروئید به طور طبیعی با خارج کردن بخشی از کلسیم استخوان، سطح کلسیم خون را تنظیم می کند. بنابراین افزایش هورمون پاراتیروئید باعث می شود کلسیم زیادی از استخوان خارج شود که این مسئله منجر به بروز پوکی استخوان می شود.
- کمبود ویتامین D باعث می شود بدن نتواند کلسیم کافی از مواد غذایی جذب کند. ویتامین D می تواند از بروز پوکی استخوان پیشگیری کند. عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب، قرار نگرفتن در معرض نور خورشید و عدم جذب ویتامین از طریق روده باعث کمبود ویتامین D می شوند.
- برخی داروها باعث بروز پوکی استخوان می شوند. این داروها عبارتند از: مصرف طولانی مدت هپارین (رقیق کننده خون)، داروهای ضد تشنج مانند فنیتوین و فنوباربیتال و مصرف طولانی مدت کودتیکواستروئیدهای خوراکی (مانند پردنیزون).
علائم و نشانه های پوکی استخوان
پوکی استخوان تا سال ها ممکن است بدون نشانه باقی بماند، زیرا این بیماری تا زمانی که شکستگی استخوان رخ ندهد، نشانه های به همراه ندارد. بنابراین بیمار مبتلا به پوکی استخوان ممکن است تا زمانی که به نوعی شکستگی دردناک مبتلا نشده، از بیماری خود اطلاع نخواهد داشت. معمولا نشانه مربوط به شکستگی ناشی از پوکی استخوان درد است، محل درد نیز بستگی به محل شکستگی دارد. علائم پوکی استخوان در مردان و زنان شبیه به هم است.
شکستگی ستون فقرات باعث درد شدید می شود که از پشت به سمت پهلوها پخش می شود. شکستگی های مداوم ستون فقرات منجر به کمر درد مزمن و همچنین کوتاه شدن قد و انحنا در ستون فقرات می شود.
پیامدهای پوکی استخوان چیست؟
شکستگی های ناشی از پوکی استخوان منجر به درد شدید، کاهش کیفیت زندگی، بروز مشکل در کارهای روزانه و ناتوانی می شود. بیش از 30 درصد بیمارانی که دچار شکستگی لگن می شوند تا مدت های زیادی نیاز به مراقبت و پرستای دارند. در افراد سالمند پوکی استخوان منجر به پنومونی یا بروز لخته های خون در پا می شود که معمولا پس از شکستگی لگن و استراحت های طولانی مدت بروز می کند. پوکی استخوان حتی ممکن است منجر به مرگ شود. حدود 20 درصد خانم های مبتلا به این بیماری یک سال پس از شکستگی لگن فوت می کنند، که نتیجه غیرمستقیم شکستگی محسوب می شود. به علاوه فردی که یک بار دچار شکستگی ستون فقرات شده است، بیش از پیش در معرض شکستگی دوباره می باشد.
درمان پوکی استخوان چگونه انجام می شود؟
هدف از درمان پوکی استخوان پیشگیری از شکستگی استخوان از طریق تقویت آنها و افزایش تراکم استخوانی است. گرچه کشف و درمان به موقع پوکی استخوان می تواند از شکستگی های بیشتر در آینده پیشگیری کند، اما هیچ یک از این روش ها درمان کامل برای پوکی استخوان محسوب نمی شوند. به عبارت دیگر بازسازی کامل استخوانی که تراکم خود را براثر پوکی استخوان از دست داده است، کار بسیار دشواری است. بنابراین پیشگری از پوکی استخوان بسیار مهم تر از درمان آن است. در ادامه به اقداماتی برای درمان و پیشگیری از پوکی استخوان اشاره می کنیم:
- تغییر سبک زندگی، از جمله ترک سیگار، اجتناب از مصرف زیاد الکل، ورزش کردن به صورت منظم و انتخاب یک رژیم غذایی متعادل همراه با کلسیم و ویتامین D کافی.
- مصرف داروهایی که مانع کاهش تراکم استخوانی شده و استخوان ها را تقویت می کنند، از جمله آلندرونات، ریدرونات، رالوکسیفن، ایباندرونات، کلسیتونین، زولدرونات و دونوسوماب.
- داروهایی که باعث تولید استخوان می شوند، مانند تریپاراتید (Forteo)
- تجویز ورزشهای مخصوص برای پیشگیری ، درمان و جلوگیری از بروز شکستکی انجام میشود.
- پیشگیری از سقوط در افراد سالمند مبتلا به پوکی استخوان ضروری است.
اگر نگران پوکی استخوان هستید، با ما تماس بگیرید.
مرکز فیزیوتراپی شایگان مهر، بهترین مرکز فیزیوتراپی در تهران، با حضور متخصصین و پزشکان مجرب ارائه دهنده بهترین خدمات می باشد. برای برقراری تماس با این مرکز به صفحه تماس با ما مراجعه کنید و برای آشنایی با تیم پزشکی مرکز شایگان مهر صفحه درباره ما ببینید.
نگارنده و محقق: سمیه محمدی
ممنون از مطالب خوب و مفیدتون؛ موفق باشید
با ما باشید.