کلینیک ارتوپدی
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: مقدمه
سلام دوستان. تارا هستم، یکی از مراجعین مرکز فیزیوتراپی و توانبخشی شایگان مهر در خ. رسالت شرق تهران. مدتی قبل یک تصادف داشتم. جای جای بدنم درد، کوفتگی و مشکلات حرکتی داشتم. برای همین به یک کلینیک ارتوپدی وابسته به شایگان مهر در نزدیکی محل تصادف مراجعه کردم. در آنجا چیزهای جدیدی یاد گرفتم که قبلا اصلا به مغزم هم خطور نکرده بود.
علم ارتوپدی و فیزیوتراپی برای درمان دردهای عضلانی-اسکلتی ما خیلی پیشرفت کرده. پزشک ارتوپد من برای شناسایی آسیب یک سری تست ها و معاینات انجام دادن که با هم مرور می کنیم.
اغلب مردم جهان به کمردرد، جراحت ورزشی، آرتروز باسن، زانو، سفتی عضلات گردن و غیره مبتلا می شوند. این دردها زیرمجموعه بیماری های عضلانی-اسکلتی می باشند.
یک مرکز فیزیوتراپی و توانبخشی رابطه تنگاتنگی با مراکز ارتوپدی دارد. قبل از فیزیوتراپی، پزشک ارتوپد مشکل عضلانی-اسکلتی شما را با انجام تست های دقیقی شناسایی می کند.
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: سیستم عضلانی-اسکلتی
سیستم عضلانی-اسکلتی شامل استخوان ها، مفاصل، رباط ها، عضلات، اعصاب و تاندون ها می باشد.
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی بدن با چشم
در کلینیک ارتوپدی ابتدا موارد زیر بررسی می شوند.
- تورم
- آریتمی یا بی نظمی (arythema)
- آتروفی (atrophy) یا تحلیل رفتن
- اشکال و نقص در فرم یا شکل عضلانی-اسکلتی
- اسکار، تغییرات پوستی
- بررسی استخوان ها و مفاصل بالا و پایین محل آسیب دیده و مقایسه بخش آسیب دیده با بخش سالم
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی لمسی بدن
- میزان نازکی محل آسیب دیده
- ریزش خون یا مایع یا آب به حفره های درون بافتی یا مفاصل
- بررسیِ تورم محل با انجام تست های نوسان (fluctuation) و ترنس ایلومیشن (transillumition)
- دما
- صدای ترک خوردگی، خش خش یا سایش زیر پوست
- تحلیل رفتن عضلات
- مقایسه بخش آسیب دیده با با بخش های فوقانی و زیرین
- اندازه گیری فاصله از مرزهای استخوانی
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: گستره یا رینج حرکتی بدن (Range of Motion=ROM)
Gonometer
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: : اندازه گیری درجه حرکت عضو آسیب دیده
پزشک دو نوع حرکت ر برای عضو آسیب دیده بررسی می کند.
- حرکات ارادی فعال (خود بیمار عضو را حرکت می دهد.)
- حرکات غیر ارادی غیرفعال (پزشک عضو را حرکت می دهد.)
نکته: حتما در ابتدا باید خودي بیمار برای حرکت عضو تلاش کند.
با حرکات غیرفعال، آسیب استخوان (شکنندگی، ترک)، آرتروز و موارد دیگر بررسی می شوند. اگر محل آسیب نرم باشد، به معنی آسیب رباط در حفره مفصلی (joint capsule)، بافت نرم، تاندون وعضله می باشد.
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی مفصل شانه به روش ROM
| شماره | حرکت | گستره حرکتی (range of motion) |
| 1. | درجه توانایی خم شدن عضو flexion | 0-180° |
| 2. | قابلیت کشیدگی (hyperextension) | 0-60° |
| 3. | درجه دور شدن از محور (abduction) | 0-180 |
| 4. | چرخش میانی (نزدیک به حد وسط یا ممحور میانی عضو) | 0-70 |
| 5. | درجه چرخش جانبی (به اطراف) | 0-90 |
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی مفصل آرنج به روش ROM
| شماره | حرکت | گستره حرکتی |
| 1. | قابلیت خم شدن | 0-150 |
| 2. | کشیدگی | 0 |
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی مفصل مچ دست به روش ROM
| شماره | حرکت | گستره حرکتی |
| 1. | توانایی خمیدگی عضو | 0-80° |
| 2. | کشیدگی | 0-70 |
| 3. | انحراف شعاعی | 0-20 |
| 4. | انحراف اولنار (کج شدن انگشتان دست)* | 0-30 |
*انحراف Ulnar: انحراف و کج شدن انگشتان به سمت انگشت کوچک
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی دامنه حرکتی مفصل باسن
| شماره | حرکت | گستره حرکتی |
| 1. | درجه توانایی خم شدن عضو | 0-120° |
| 2. | قابلیت کشیدگی (hyperextension) | 0-30 |
| 3. | درجه دور شدن از محور (abduction) | 0-45 |
| 4. | درجه نزدیک شدن به محور (adduction) | 0-30 |
| 5. | چرخش میانی (نزدیک به حد وسط یا ممحور میانی عضو) | 0-45 |
| 6. | درجه چرخش جانبی (به اطراف) | 0-45 |
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی دامنه حرکتی مفصل زانو
| شماره | حرکت | گستره حرکتی |
| 1. | توانای خم شدن | 0-135 |
| 2. | کشیدگی | 0 |
نکته: مفصل زانو قابلیت کشیدگی ندارد.
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: بررسی مفصل قوزک پا
| شماره | حرکت | گستره حرکتی |
| 1. | خمش به پشت (dorsiflexion) | 0-20° |
| 2. | خمش کف پا (پلانتار) | 0-30 |
| 3. | حرکت یا چرخش به سمت داخل | 0-35 |
| 4. | حرکت یا چرخش به سمت بیرون | 0-15 |
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: تست قدرت
ایزومتری (isometric): فاصله انتقالی ثابت بین دو نقطه
میزان مقاومت مفصل اندازه گیری می شود. تست ایزومتری برای بررسی موارد زیر است (جدول).
| درجه | توصیف/ معنی ضمنی implication |
| 5 | حرکت بر خلاف جاذبه: مقاومت کامل |
| 4 | حرکت عضو بر بخلاف جاذبه: مقداری مقاومت |
| 3 | حرکت فقط بر خلاف جاذبه |
| 2 | حرکت عضو بدون جاذبه (پشتیبانی عضو و حذف جاذبه) |
| 1 | انقباض عضله (بدون حرکت مفصل) |
| 0 | بدون انقباض عضله |
معاینه و تست در کلینیک ارتوپدی: ارزیابی عروقی-اعصاب (PPRST)
- پالس و زمان پرشدن دوباره مویرگ از خون (capillary refill time)
- قدرت
- رفلکس (خمش، حرکت وارونه)
- دریافت حسی درماتوم (dermatomes)
تعریف درماتوم: مناطقی از پوست که توسط یک عصب مهره ای پشتیبانی می شوند. این عصب پیام های بین طناب نخاعی با بدن را رد و بدل می کند.
خاصیت ارتجاعی و نرمی
پزشک پس از بررسی این مراحل دقیق به مشکل بیمار پی می برد. در مراحل بعدی به یک مرکز فیزیوتراپی برای بازتوانی و توانبخشی عضو آسیب دیده هدایت می شوید.
مریم اکبری زاده
از اینکه با ما همراهی کردید، خوشحالیم.
