در آمریکا بالغ بر 4 میلیون نفر مبتلا به آمفیزم (emphysema) هستند که این رقم 1.7 درصد از کل جمعیت آمریکا را دربر می گیرد. در سال 2013، 8284 نفر بواسطه این بیماری در آمریکا جان خود را از دست دادند.
آمفیزم چیست؟
آمفیزم عارضه ای است که سبب بزرگ شدن کیسه های هوایی ششها می شود. این عارضه در بیماری انسداد ریوی مزمن نقش دارد.
در این بیماری آلوئولهای (alveoli) انتهای برونشیولها (bronchioles) ششها به دلیل تخریب دیواره شش بزرگتر می شوند.
وجود کیسه های هوایی کمتر و تخریب بیشتر آنها به معنی کاهش سطح تبادل اکسیژن به خون و خروج دی اکسید کربن می شود.
آسیب ناشی از این بیماری برگشت پذیر نبوده و دائمی است و این امر سبب کاهش عملکرد ریه و تنفس می شود. آسیبهای ناشی از این عارضه می تواند به صورتهای مختلفی نظیر تخریب، کولاپس یا روی هم افتادن، نازک شدن، کشیده شدن یا اتساع بیش از اندازه کیسه های هوایی رخ دهد.
عوامل آمفیزم
عمده ترین عامل ایجاد آمفیزم و COPD، کشیدن سیگار است. 90 درصد موارد COPD ناشی از سیگار کشیدن است.
با این وجود سیگار کشیدن همواره منجر به این عارضه نمی شود وCOPD تنها در سیگاریهایی که به صورت ژنتیکی در مقابل این بیماری آسیب پذیرند رخ می دهد.
با وجود اینکه سیگار عامل اصلی این عارضه است ولی عوامل زیر نیز می توانند خطر بروز این بیماری را افزایش دهند:
- وزن کم بدن
- اختلالات تنفسی در دوران کودکی
- در معرض دود سیگار بودن
- آلودگی هوا
- گرد و غبارهای صنعتی (به عنوان مثال غبار صنعتی، ایزوسیانید، کادمیوم)
ژنتیک می تواند منجر به نوع خاصی از COPD شود. آمفیزم می تواند به دلیل کمبود آنتی تریپسین-ایجاد شود. این پروتئین در حفاظت ششها درمقابل تخریب بافتهای حفره ای ضروری است. کمبود این ماده مادرزادی است.
بیماری ژنتیکی دلیل بروز زودرس این عارضه در بسیاری از غیر سیگاریها است.
به هر حال سیگار کشیدن سرعت بروز و پیشرفت این عارضه را بسیار افزایش می دهد.
علائم آمفیزم
دو علامت عمده این عارضه عبارتند از:
- تنگی نفس
- سرفه کردن
تنگی نفس همچنین به عنوان دیس پنه (dyspnea) شناخته می شود. علائم ممکن است تنها در حیتن فعالیتهای بدنی بروز کند ولی در مراحل پیشرفته تر در زمان استراحت نیز وجود دارند.
بروز و پیشرفت آمفیزم و COPD سالها بطول می انجامند.
ممکن است علائم دیگری نظیر علائم زیر نیز، بویژه در بیماریهای ریوی پیشرفته بروز کنند:
- عفونتهای متوالی ششها
- مخاط زیاد (خلط )
- خس خس سینه
- کاهش وزن
- خستگی
- کبودی لبها و ناخنها
- اضطراب، افسردگی
- اختلالات و مشکلات خواب
- سردردهای صبحگاهی که نشان دهنده مشکلات تنفسی در حین خواب هستند (هیپوکسی)
بسیاری از علائم این عارضه و COPD با سایر عارضه های پزشکی مشترک هستند به همین دلیل معاینه و تشخیص این عارضه توسط پزشک بسیار ضروری است
زمایشات و تشخیص آمفیزم
آزمایشات ویژه ای برای تشخیص آمفیزم و COPD وجود دارند و همچنین پزشکان معاینات بدنی و سوالاتی در زمینه سابقه پزشکی و خانوادگی از بیمار به عمل می آورد. این آزمایشات در متمایز کردن این بیماری از بیماریهای مشابه نظیر آسم و نارسایی قلبی مهم هستند.
اگر سیگار و سایر عوامل خطرساز عامل این بیماری نباشند آزمایشات در جهت تشخیص علت این عارضه انجام می شود.
آزمایشات عملکرد ششها
آزمایشات ششها که به عنوان آزمایشات عملکرد ریه نیز شناخته می شوند در تشخیص آمفیزم استفاده می شوند.
این آزمایشات ظرفیت ششها را در تبادل گازهای تنفسی می سنجند و شامل اسپیرومتری (spirometry) هستند.
آزمایشات عملکرد ششها برای موارد زیر انجام می شود:
- تائید محدودیت جریان هوا
- مشخص کردن شدت و قابلیت برگشت محدودیت ایجاد شده (در پاسخ به داروها)
- متمایز کردن COPD از دیگر اختلالات ریوی
آزمایشات عملکرد ششها همچنین به بررسی پیشرفت بیماری و ارزیابی پاسخ بدن به درمانها نیز کمک کننده هستند.
اسپیرومتری انسداد جریان هوا را ارزیابی می کند.
برای این آزمایش بیماران باید به شدت و سرعت در داخل مجرایی بدمند. این مجرا متصل به دستگاه سنجش حجم و سرعت جریان هوای خروجی است.
حجم هوای خروجی با فشار در یک ثانیه تحت عنوان FEV شناخته می شود. چهار مرحله از بیماری COPD بر اساس درصد این معیار تعیین می شود.
مقالات بعدی ما را دنبال کنید .کلینیک تخصصی فیزیوتراپی شایگان مهر آماده اطلاع رسانی به شما عزیزان است
