واسکولیت: عوامل، تشخیص و درمان - کلینیک درد و درمان دیسک کمر و گردن

بیماری واسکولیت (vasculitis) یا التهاب رگ به گروه بزرگی از بیماریهای التهابی رگهای خونی اطلاق می شود. در این مقاله درباره عوامل، تشخیص و درمان واسکولیت می خوانید.

عوامل واسکولیت

هنگامیکه بدن به اشتباه به رگهای خونی حمله می کند و آنها را به عنوان عوامل بیماری زا همانند ویروس و باکتری در نظر می گیرد، واسکولیت رخ می دهد. به عبارت دیگر واسکولیت زمانی بوجود می آید که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به رگهای خونی حمله می کند. کارشناسان درمورد دلیل این امر مطمئن نیستند. ولی یک سری عوامل محرک شناخته شده اند.

عوامل محرک واسکولیت عبارتند از:

عفونتها
بعضی سرطانها
بعضی اختلالات سیستم ایمنی بدن
یک واکنش آلرژیک

معمولاً تحت تاثیر قرار گرفتن رگهای خونی با واسکولیت همراه با التهاب آنهاست. در این صورت دیواره رگها ضخیم می شود و در نتیجه رگها باریک تر می شوند و جریان خون کمتری از آنها عبور می کن. کاهش جریان خون به معنای کاهش انتقال اکسیژن و مواد مغذی به اندامها و بافتهای بدن است.

این رگها به دلیل کاهش قطر محل عبور خون بیشتر در معرض بسته شدن با لخته های خون هستند. اگر رگهای خونی ضعیف شوند ممکن است اتساع عروقی (aneurysm) شکل بگیرد.

دو نوع عمده از واسکولیت وجود دارد:

واسکولیت اولیه: این نوعی از واسکولیت است که دلیل شناخته شده ای ندارد.

واسکولیت ثانویه: در این نوع، واسکولیت به دلیل یک بیمار دیگر همانند عفونت، اختلال سیستم ایمنی، واکنش آلرژیک یا سرطان خون رخ می دهد.

عفونت: عفونت ویروس هپاتیت c می تواند سبب کرایوگلوبولینمی شود.
اختلال سیستم ایمنی: آرتریت روماتوئید و لوپوس می تواند سبب واسکولیت شوند.
واکنش آرژیک: واکنش آلرژیک به بعضی داروها می تواند سبب واسکولیت شود.
بعضی سرطانها نظیر لوسمی (لوکومیا) یا لیمفوما می توانند سبب واسکولیت شود.

آزمایشات و تشخیص واسکولیت

پزشک معالج از بیمار درباره علائم، سوابق پزشکی سوال می کند و همچنین معاینه بدنی را انجام می دهد. آزمایشات تشخیصی زیر ممکن است درخواست شود:

آزمایشات خون– این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آزمایش سرعت رسوب اریتروسیت (erythrocyte sedimentation rate(ESR) test):

در این آزمایش نمونه خون در داخل لوله آزمایش گذاشته می شود. مدت زمانی که طول می کشد تا گلبولهای قرمز خون در ته لوله ته نشین شوند بر حسب میلیمتر بر ساعت سنجیده می شود. اگر نرخ رسوب بیشتر از حد نرمال باشد نشانگر مبتلا بودن کودک به یک عارضه التهابی است. به هر حال، این آزمایش گویای دلیل ایجاد کننده التهاب نیست.

آزمایش پروتئین واکنشی c (c-reactive protein (CPR) test)):

این آزمایش مقدار پروتئین واکنشی c را در خون اندازه می گیرد. CRP توسط کبد تولید می شود. سطح بالاتر از حد معمول CRP در خون نشانگر وجود التهاب در بدن است. به هر حال، این آزمایش نیز همانند آزمایش ESR درباره علت التهاب چیزی را مشخص نمی کند.

آزمایش پلاکت (platelet count):

پلاکتها سلولهایی در خون هستند در صورت ایجاد زخم در بدن، به یکریگر می چسپند و سبب انعقاد خون می شوند. پلاکتها بخشی از سیستم انعقاد خون در بدن هستند.

همچنین ممکن است انجام آزمایش شمارش سلولهای خون (CBC) و آنتی بادیهای سیتوپلاسمیک ضد نوتروفیل (ANCA) لازم باشد.

آزمایش ادرار: با انجام این آزمایش وجود پروتئین یا گلبولهای قرمز در ادرار مشخص می شود. با انجام این آزمایش به وجود مشکلات کلیوی می توان پی برد.

عکسبرداری: با عکسبرداری پزشکان به بررسی دقیق شریانها و شاخه های آنها می پردازند. اشعه ایکس، اولترا سوند، سی تی اسکن و ام آر آی از جمله این عکسبرداریها هستند.

آنژیوگرافی (angiography): آنژیوگرافی در واقع به نوعی عکسبرداری اشعه ایکس از رگهای خون است. با استفاده از یک لوله بلند و باریک و وارد کردن آن در داخل رگ ماده ای رنگی وارد خون می شود که این رنگ در عکسهای اشعه ایکس دیده می شود و به پزشکان کمک می کند شکل کلی رگ را در عکسهای اشعه ایکس مشاهده کنند.

بیوپسی (biopsy): پزشک در طی یک عمل جراحی از رگ آسیب دیده نمونه برداری می کند. سپس روی نمونه آزمایشتاتی در جهت تشخیص واسکولیت انجام می شود.

درمان واسکولیت

درمان بیماری واسکولیت به عوامل متعددی نظیر، نوع واسکولیت، شدت بروز علائم، سن و سلامتی عممی وابسته است. گاهی اوقات همانند پورپورای هنوخ شوئن لاین، عارضه بدون درمانهای پزشکی برطرف می شود.

درمانهای دارویی معمول واسکولیت عبارتند از:

استروئیدها: این داروها برای کاهش التهاب استفاده می شوند. مثالهای ان داروها پردنیسون یا متیل پرید نیسولون (مدرول) هستند. این داروها در صورت استفاده طولانی مدت عوارض جانبی دارند. این عوارض جانبی می تواند شامل موارد زیر باشد: