عارضه فاسئیت پلانتار (plantar fasciitis) یا التهاب رباط کف پا (plantar fascia) یکی از دلایل اصلی درد پاشنه پا است.
راه رفتن، دویدن و پریدن فشار زیادی به پاها وارد می کند و اگرچه پاها توانائی تحمل این فشارها را دارند ولی فشار وارده می تواند منجر به ایجاد درد همچون درد پاشنه پا شود.
طبق نظر آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، دویدن سبب وارد شدن ضربه ای سه برابر وزن شخص می شود. درد پاشنه پا دلایل مختلفی می تواند داشته باشد. ولی یکی از دلایل درد پاشنه پا، عارضه فاسئیت پلانتار (plantar fasciitis) یا التهاب رباط کف پا است. فاسیای پلانتار(plantar fascia) یا فاشیای پلانتار رباطی (لیگامانی) در کف پا است که پاشنه را به زیر پنجه ها متصل می کند.
دلایل فاسئیت پلانتار (plantar fasciitis)
فاسیای پلانتار رباطی در کف پا است که پاشنه پا را به زیر پنجه پا وصل می کند. فاسیای پلانتار قوس کف پا را هم نگه می دارد. رباط فاسیا معمولاً نقش ضربه گیر را ایفا می کند ولی تنشها و فشارهای مکرر می تواند سبب پارگیهایی در آن شود.
عارضه فاسئیت پلانتار چندین دلیل متفاوت دارد. ممکن است رباط فاسیای پلانتار به دلیل نیروهای مکرر در طی فعالیتها و ورزشهای با شدت ضربات بالا به کف پا همانند پریدنهای مکرر ملتهب شود. همچنین پوشیدن کفش پاشنه بلند تنش وارده به این رباط را افزایش می دهد.
شغلهایی که توام با ایستادنهای یا راه رفتنهای طولانی ودت هستند نیز احتمال این عارضه را افزایش می دهند. همچنین داشتن کف پای صاف نیز می تواند یکی دیگر از دلایل مبتلا شدن به این عارضه باشد. درواقع کف پای مسطح منجر به توزیع وزن به صورت غیر یکنواخت در کف پا شده در حین راه رفتن شده که خود این امر منجر به وارد شدن تنش و فشار بیشتر به رباط کف پا (فاسیای پلانتار) می شود.
ورزش و فاسئیت پلانتار (plantar fasciitis)
عارضه فاسئیت پلانتار می تواند مانع انجام فعالیتهای عادی و روزمره شود. در صورت ابتلا به این عارضه انجام بعضی فغالیتها ممکن است آن را وخیم تر کند ولی نشستن و بی تحرکی نیز غیرسالم است.
با وجود داشتن این عارضه همچنان می توان به تمرینات و فعالیتهای ورزشی پرداخت ولی نکته مهم این است که باید از فعالیتها و حرکاتی که نیرو و فشار زیاد روی پاشنه اعمال می کنند خودداری کرد.
همچنین می توان از ورزشهایی همچون شنا، قایق سواری و پارو زدن و بلند کردن وزنه که در آنها ضربه و فشاری به پاشنه پا وارد نمی شود بهره جست.
تمرینهای کششی برای فاسئیت پلانتار (plantar fasciitis)
طبق نظر آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، کششهای خاصی می توانند درد ناشی از فاسئیت پلانتار را کاهش داده و از رخ دادن دوباره این عارضه جلوگیری کنند. در صورتیکه این درد در صبح احساس می شود بهتر است پس از بیدار شدن این تمرینات کششی را انجام داد.
در لبه تخت یا صندلی بنشینید و پای آسیب دیده را روی زانوی دیگر بگذارید. پاشنه پای آسیب دیده را با یک دست و انگشتان همان پا را با دست دیگر بگیرید. به آرامی انگشتان پا را به طرف بالا بکشید همچنین با دست دیگر پاشنه را با بالا بکشید. با خم کردن انگشتان به طرف بالا در واقع رباط کف پا، فاسیا ی پلانتار، کشیده می شود و در اثر کشیده پاشنه پا به طرف بالا و کشش رو به بالای قوزک پا، به تاندوه آشیل کشش داده می شود که خود منجر به کاهش درد می گردد. کشش را به مدت 10 ثانیه نگاه دارید. سپس پا را رها کنید. این حرکت را 10 تا 20 بار تکرار نمائید. اگر هر دو پا آسیب دیده اند، حرکت را برای هر دو پا انجام دهید.
- روی صندلی بنشینید پا را به صورت کشیده ومستقیم نگاه دارید سپس با چرخاندن پا ازمحل قوزک پا را به ترتیب به حالت خمیده (flex) درآورید دوباره به حالت مستفیم (point) برگردانید. این تمرینات کششی هم فاسیا و هم ماهیچه پشت پا را تحت کشش قرار می دهد. برای هر پا این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
- دستها را روی دیوار بگذارید یک پا را عقب تر از پای دیگر بگذارید و پای عقبی را به حالت صاف نگه دارید و پاشنه آن روی زمین باشد. باسن را به جلو حرکت دهید تا حدی که کشش را در عضله پشت ساق پا احساس نمائید. برای 10 ثانیه در همین حالت نگه دارید و این حرکت را چندین بار تکرار نمائید. اگر پاشنه پای دیگر هم آسیب دیده است این حرکت را برای آن پا هم تکرار کنید.
علائم فاسئیت پلانتار (plantar fasciitis)
- معمولترین علامت عارضه فاسئیت پلانتار، درد در پاشنه پا است. همچنین در برخی افراد درد در ناحیه قوس کف پا ظاهر می شود.
- معمولاً این درد ناشی از این عارضه به صورت خیخ شروع می شود و در اغلب موارد در هنگام صبح و بیرون آمدن از تختخواب احساس می شود. همچنین این درد بعد از نشستن به صورت طولانی مدت نیز بروز می کند. اگر چه درد این عارضه به صورتهای مختلف بروز می کند ولی معمولاً پس کمی قدم زدن کاهش می یابد.
برخی افراد همچنین در هنگام بالا رفتن از پله ها درد را احساس می کنند. همچنین انجام فعالیتهای شدیدی همانند دویدن نیز منجر به درد می شود.
درد ناشی از فاسئیت پلانتار ممکن است به صورت طولانی مدت ادامه داشته باشد و عوارض دیگری نیز به همراه داشته باشد. به دلیل التهاب فاسیا، بافت دچار آسیب شود و در این صورت درمان این عارضه مشکلتر شده و درد به صورت مزمن در می آید.
فاسئیت پلانتار همچنین می تواند منجر به بروز درد در نواحی دیگر بدن شود. به عنوان مثال، وقتی شخصی مبتلا به درد پاشنه پا می شود ممکن است بواسطه این درد به صورت ناخودآگاه، نحوه راه رفتنش تغییر کند. حرکت و راه رفتن نامناسب می تواند به بروز مشکلات و عوارضی در زانو، مفصل ران، پشت و کمر شود.
درمان فاسئیت پلانتار (plantar fasciitis)
مبتلا به فاسئیت پلانتار می تواند یک سری اقدامات را شخصاً در جهت کاهش درد و التهاب انجام دهد. در بعضی موارد، درمانهای خانگی برای کاهش درد این عارضه کافی است.
درمانهای خانگی
- یخ: از یخ می توان سه تا جهار بار و هر بار به مدت 15 دقیقه استفاده کرد. بهتر است یخ را به صورت مستقیمروی محل درد نگذارید و آنرا در داخل حوله یا پارچه ای بپیچید.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) در دسترس و بدون نیاز به نسخه پزشک؛ نیز ممکن است موجب کاهش درد و التهاب شوند.
- کفی طبی کفش (orthotics): با استفاده از کفیهای طبی، قوس پا حمایت شده و وزن اعمال شده روی پاشنه روی قسمتهای دیگر کف پا توزیع می شود و به این ترتیب درد کتری در ناحیه پاشنه پا احساس می شود. کفیهای طبی را می توان شخصاً تهیه کرد یا ممکن است توسط پزشک متناسب با پای بیمار سفارش داده شوند.
- اسپلینت (splint): ممکن است پوشیدن اسپلین در طی شب توصیه شود. اسپلینت سبب کشش قوس کف پا و ماهیچه پشت ساق می شود و این کشش سبب کاهش درد پاشنه پا می شود.
- تغییر فعالیتها: ممکن است تغییر نوع فعالیتها، از فعالیتهای با شدت ضربه بالا به پاشنه همانند دویدن به فعالیتهایی با ضربه پائین به پاشنه همانند شنا یا قدم زدن پیشنهاد شود.
درمانهای پزشکی
اگرچه درمانهای خانگی می توانند در کاهش درد ناشی از عارضه فاسئیت پلانتار موثر باشند ولی این درمانها ممکن است همیشه کارآمد نباشند. در این صورت درمانهای پزشکی ضروری همانند موارد زیر ضروری است:
- تزریقات استروئیدی: در صورتیکه درد پاشنه پا ادامه داشته باش، تزریقات استروئیدی می تواند یکی از انتخابهای درمانی باشد. این تزریقات که سبب کاهش التهاب می شوند می توانند در نواحی نازکتر پاشنه پا انجام شوند. البته باید توجه داشت که تزریقات مکرر استروئیدی می تواند منجر به تضعیف رباط (لیگامان) شود بنابراین باید از تزریقات مکرر پرهیز کرد.
- عمل جراحی: اگر هیچکدام از درمانهای ذکر شده پاسخگو نبوذ ممکن است عمل جراحی صورت بگیرد. راهکارهای مختلفی ممکن است در عمل جراحی دنبال شود به عنوان مثال ممکن است در یک روش به نام رها سازی فاسیای پلانتار، قسمتی از رباط فاسیا جدا می شود تا میزان تنش وارده با بافت کاهش یابد.
نگارنده: زری هاشمی
منبع: Medical News Today
لینک منبع: http://www.medicalnewstoday.com/articles/312381.php
