درباره آسیب روتاتورکاف چه می دانید؟ - کلینیک درد و درمان دیسک کمر و گردن

روتاتورکاف (rotator cuff) یا عضله گرداننده، گروهی از عضلات و تاندونهای پیرامون مفصل شانه است که سر استخوان بالای بازو را محکم در حفره کم عمق شانه نگه می دارد. آسیب روتاتورکاف می تواند منجر به یک درد مبهم در شانه می شود. این درد غالباً در هنگام خوابیدن در سمت شانه درگیر بدتر می شود.

آسیهای روتاتورکاف بیشتردر مشاغل یا رشته های ورزشی به چشم می خورد که افراد مجبور به استفاده از دستها در بالای سرشان هستند. نقاشان، نجاران، و ورزشکاران تنیس یا بیس بال مثالهایی از این افراد هستند. خطر ابتلا به آسیبهای روتاتورکاف با افزایش سن نیز افزایش می یابد.

بسیاری از مبتلایان به آسیبهای روتاتورکافبا استفاده از تمرینات فیزیوتراپی که قدرت و انعطاف پذیری عضلات اطراف مفصل شانه را افزایش می دهند بهبود می یابند.

گاهی اوقات، ممکن است آسیب روتاتورکاف منجر به پارگی آن شود. در این صورت مراقبتهای پزشکی هرچه سریعتر باید انجام شود. پارگی گسترده روتاتور کاف ممکن است به عمل جراحی ترمیمی نیاز داشته باشد که در طی این عمل جراحی، جایگزینی تاندون یا مفصل انجام می شود.

علائم آسیب به روتاتورکاف

درد مرتبط با آسیب روتاتورکاف می تواند به صورتهای زیر باشد:

به عنوان یک درد مبهم و عمیق در شانه توصیف شود.
در هنگام خواب بویژه اگر روی سمت آسیب دیده بخوابید اذیت کننده باشد.
ممکن است شانه زدن موها یا رساندن دست به پشت سخت باشد.
همراه با ضعف بازو باشد.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

درد شانه درصورتیکه کوتاه مدت باشد می تواند توسط پزشک خانواده بررسی شود. در صورتیکه در طی یک صدمه بطور ناگهانی توانایی حرکت دادن بازو و شانه را از دست داده اید احتمالاً دچار پارگی قابل توجهی در روتاتورکاف شده اید و لازم است سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اگر درر در ناحیه شانه بیش از چند هفته بطول انجامیده است یا اگر پارگی روتاتورکاف تشخیص داده شد مراجعه به متخصص شانه ضروری است چرا که بعضی از جراحیهای روتاتور کاف به فاصله زمانی پس از آسیب وارده وابسته هستند.

دلایل آسیب به روتاتورکاف

بیماری روتاتورکاف ممکن است در نتیجه یک صدمه اساسی به شانه یا تخریب و پارگی تدریجی بافت تاندون پدید آید. انجام حرکات مکرر در ارتفاعی بالاتر از سر، وزنه برداری سنگین در مدت زمان طولانی و بوجود آمدن زائده های استخوانی در اطراف شانه ممکن است سبب تحریک و تخریب تاندون شوند.

عوامل خطرساز روتاتورکاف

عوامل زیر ممکن است خطر آسیب روتاتورکاف را افزایش دهند:

سن: با افزایش سن خطر صدمه به روتاتورکاف افزایش می یابد. پارگی روتاتورکاف در افراد بالای 40 سال شایعتر است.
ورزشهای خاص: ورزشکارانی که مرتباً حرکات تکراری بازو را انجام می دهند همانند پرتاب کننده توپ در بیسبال، بازکنان تنیس و تیر اندازان با کمان در خطر بیشتر آسیب روتاتورکاف هستند.
مشاغل ساختمانی: در مشاغلی همچون نقاشی ساختمان یا نجاری که به صورت مکرر و در اغلب مواردبازو ها در بالای سر مورد استفاده قرار می گیرند، احتمال آسیب به روتاتورکاف در طی زمان وجود دارد.
سابقه خانوادگی: ممکن است که آسیب روتاتورکاف جنبه ژنتیکی هم داشته باشد چرا که دیده شده است که این عارضه در بعضی خانواده ها بیشتر رخ می دهد.

عوارض آسیب روتاتورکاف

بدون درمان، بیماری روتاتورکاف ممکن است منجر به سفتی و ضعف همیشگی شانه شود همچنین ممکن است به تخریب تدریجی مفصل شانه بینجامد.

اگرچه استراحت دادن به شانه برای بهبودی آسیب وارده ضروری است ولی بی تحرکی طولانی مدت شانه می تواند به شانه منجمد منتهی شود.

تشخیص آسیب روتاتورکاف

در طی معاینه، پزشک معالج معمولاً قسمتهای مختلف شانه را فشار می دهد و بازو را به جهات مختلف حرکت می دهد. همچنین قدرت عضلات اطراف شانه و بازو را امتحان می کند.

در بعضی موارد، عکسبرداری را پیشنهاد می کند که می تواند یکی از موارد زیر باشد:

اشعه ایکس: اگرچه پارگی روتاتورکاف در عکس اشعه ایکس دیده نمی شود این عکسبرداری جهت تشخیص زائده استخوانی و دلایل به احتمال قوی دیگر همانند آرتریت انجام می شود.
اولتراسوند: در این نوع از عکسبرداری از امواج فراصوت (اولتراسوند) جهت تصویر برداری از ساختارهای داخل بدن به ویژه بافتهای نرم همانند عضلات و تاندونها استفاده می شود. از طریق این نوع عکسبرداری امتحان دینامیکی ساختارهای شانه، به عبارتی وقتی شانه حرکت می کند، وجود دارد. همچنین با استفاده از این روش امکان مقایسه سریع شانه درگیر و شانه سالم وجود دارد.
ام آر آی: در این تکنولوژی از امواج رادیویی و مغناطیس قوی استفاده می شود. تصاویر تولید شده تمام ساختارهای شانه را با جزئیات دقیق نشان می دهند. کیفیت تصاویر به شدت به کیفیت دستگاه مورد استفاده بستگی دارد.

درمان روتاتورکاف

گاهی اوقات استفاده از درمانهای سنتی همانند استراحت، یخ و فیزیوتراپی در درمان روتاتورکاف کافی است. اگر آسیب وارده شدید باشد و پارگی کامل عضله یا تاندون را شامل شود، ممکن است عمل جراحی ضروری باشد.

تزریقات

اگر درمانهای سنتی ذکر شده در کاهش درد اثربخش نبود، به ویژه در صورتیکه درد ناشی از آسیب وارده به روتاتورکاف با خواب، فعالیتهای روزانه یا ورزش کردن تداخل و اذیت کننده باشد ممکن است پزشک تزریق استروئیدی در داخل مفصل شانه را پیشنهاد دهد. البته باید توجه داشت که تزریقات استروئیدی می تواند منجر به تضعیف تاندون شود و در استفاده از آنها باید محتاط بود.

فیزیوتراپی

تمرینات ورزشی فیزیوتراپی می تواند در بازگشت انعطاف پذیری و قدرت به شانه پس از آسیب روتاتورکاف کمک کند. گاهی اوقات با استفاده از فیزیو تراپی درد برطرف شده و نیازی به عمل جراححی نیست.

عمل جراحی

با توجه به نوع آسیب وارده به روتاتورکاف عملهای جراحی مختلفی همچون ترمیم آرتروسکوپیک تاندون، عمل جراحی باز تاندون، حذف زائده استخوانی، جابه جایی تاندون و تعویض مفصل شانه انجام می شود.

ترمیم آرتروسکوپیک روتاتور کاف

در این روش یک دوربین کوچک (آرتروسکوپ) و وسایل لازم از طریق یک شکاف کوچک وارد شانه می شود تا تاندون پاره شده دوباره به استخوان متصل گردد. ترمیم آرتروسکوپیک تاندون می تواند در برگشت آناتومی به حالت طبیعی در یک روش نسبتاً بدون درد کمک کند.

ترمیم باز روتاتورکاف

گاهی اوقات جراحی باز انتخاب بهتری برای ترمیم تاندون است. در این صورت به منظور اتصال دوباره تاندون به استخوان، جراح شکاف بزرگتری در ناحیه آسیب دیده ایجاد می کند. دوره بهبودی در عمل جراحی باز طولانی تر از عمل جراحی آرتروسکوپیک است.

حذف زائده استخوانی

اگر رشد بیش از حد یک استخوان منجر به آسیب روتاتورکاف شده باشد این استخوان اضافی (bone spur) می تواند برداشته شود و قسمت آسیب دیده تاندون ترمیم شود. این عمل جراحی غالباً با استفاده از آرتروسکوپی انجام می شود.

جابه جایی تاندون

اگر آسیب وارده به تاندون پاره شده به قدری زیاد باشد که امکان اتصال مجدد آن به استخوان وجود نداشته باشد جراحان ممکن است از یک تاندون در مجاورت تاندون آسیب دیده برای جایگزینی آن استفاده کنند.

تعویض مفصل شانه به روش معکوس

در صورت وارد شدن آسیب زیاد به روتاتورکاف، ممکن است عمل جراحی تعویض شانه لازم باشد. به منظور افزایش پایداری مفصل مصنوعی از یک روش بدیع (آرتروپلاستی معکوس شانه) استفاده می شود که در آن قسمت گوی مفصل مصنوعی به استخوان کتف متصل و قسمت حفره مفصل مصنوعی به سر استخوان بازو وصل می شود.