مفصل ران در محل رسیدن استخوان ران به لگن واقع شده است. این مفصل یک مفصل گوی و کاسه ای (ball-and-socket joint) است. معمولاً حرکت گوی در داخل کاسه به نرمی انجام می شود ولی بروز یک مشکل در گوی یا دیواره کاسه ممکن است مانع از این حرکت نرم و یکنواخت شود و این امر می تواند سبب گیر کردن مفصل ران (hip impingement) یا ایمپیجمنت استابولار فمور (femoro acetabular impingement-FAI) گردد. در واقع در این عارضه حرکت سر استخوان ران در داخل حفره استابولوم به راحتی انجام نمی شود. اعتقاد بر این است که این عارضه عامل اصلی استئوآرتریت (آرتروز) زودرس مفصل ران به ویژه در سنین زیر 40 سالگی است.
علائم گیرکردن مفصل ران
ممکن است شما سالهای متمادی به این عارضه مبتلا باشید ولی به آن آگاهی نداشته باشید چرا که این عارضه غالباً در مراحل اولیه دردناک نیست.
زمانیکه علائم این عارضه بروز می کند ممکن است به عنوان سندروم گیرکردن مفصل ران نیز شناخته شود. علائم عمده این عارضه عبارتند از سفتی و خشکی در کشاله ران یا در جلوی ران و کاهش دامنه حرکتی مفصل ران.
در ابتدا ممکن است تنها درد در مرز دامنه حرکتی مفصل ران احساس شود. با پیشرفت عارضه، ممکن است در انجام فعالیتهایی نظیر نشستن به مدت طولانی یا بالا رفتن از تپه و سر بالایی نیز احساس شود. دردی که شب هنگام یا در حین راه رفتن روی سطح صاف زمین احساس می شود نشان دهنده تخریب تدریجی غضروف و از بین رفتن آن است که این عارضه به عنوان استئوآرتریت (آرتروز) شناخته می شود.
عوامل گیرکردن مفصل ران
دو دلیل عمده گیرکردن مفصل ران عبارتند از:
تغییر شکل گوی در بالای فمور ( ایمپینجمنت یا گیرکردن مفصل ران بادامکی-cam )
اگر سر استخوان فمور به طور طبیعی شکل نگرفته باشد، در هنگام خم کردن مفصل ران، قسمت غیر طبیعی درسر استخوان در داخل کاسه (حفره) گیر می کند. ممکن است در حین فعالیتهایی نظیر دوچرخه سواری یا گره زدن بند کفشها این اتفاق رخ دهد.
تغییر شکل کاسه (ایمپینجمنت یا گیرکردن مفصل ران انبرکی – pincer )
اگر دیواره جلویی کاسه (حفره) که استابولوم نامیده می شود زیاده از حد جلو آمده باشد در این صورت در حین خم کردن مفصل ران، گردن استخوان فمور به این دیواره گیر می کند.
در برخی موارد، هم کاسه (حفره) و هم گوی دچار مشکل هستند. سایر مشکلاتی که می توانند سبب گیر کردن مفصل ران شوند شامل عوارض زیر هستند:
- بیماری لگ کالو پرتس (Legg-Calve-Perthes): بیماری که در آن قسمت گوی شکل مفصل ران به میزان کافی خون دریافت نمی کند و سبب مرگ استخوان می شود.
- لغزش اپی فیز سر استخوان ران (slipped capital femoral epiphysis): جدایی گوی از استخوان ران در صفحه رشد انتهایی استخوان در بزرگسالاتن سبب این عارضه می شود. این عارضه بیشتر در میان کودکان چاق مشاهده می شود.
- کوکسا وارا (Coxa vara): یک عارضه غیر معمول است که در آن استخوان ران و گوی دارای سرعت رشد یکسانی در کودکان نیستند. این تناقض منجر به تغییر شکل مفصل ران می شود.
آزمایشات و تشخیص گیرکردن مفصل ران
پزشک معمولاً این عارضه را بر اساس علائمی که بیمار شرح می دهد، همچنین معاینه فیزیکی و آزمایشات عکسبرداری تشخیص می دهد. این آزمایشات تشخیصی می تواند یک یا بیشتر از یکی از موارد زیر باشد:
- عکسبرداری اشعه ایکس: با این عکسبرداری ناهنجاریها در شکل گوی یا بالای استخوان ران یا استخوان اضافه در دیواره کاسه قابل مشاهده خواهد بود.
- ام آر آی: پارگیها و تخریب غضروف شامل غضروفی که در طول دیواره کاسه (لابروم) است را نشان می دهد.
- سی تی اسکن: این عکسبرداری نیز به پزشک در تشخیص اینکه آیا در این عارضه به جراحی نیاز دارید یا نه کمک می کند.
درمانهای ایمپینجمنت یا گیرکردن مفصل ران
- استراحت دادن به مفصل درگیر
- تغییر فعالیتها به نحوی که از حرکت دادن مفصل به نحوی که سبب درد شود جلوگیری کنید.
- همانطور که پزشک یا فیزیو تراپ به شما توصیه کرده است ورزش کنید و تمرینات ورزشی را انجام دهید. این امر باعث تقویت عضلاتی که ران را حمایت می کنند می شود.
- استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب
اگر هیچکدام از این درمانها موثر نباشد ممکن است پزشک عمل جراحی مفصل ران را توصیه نماید.
نوع عمل جراحی به عامل بوجود آورنده ایمپینجمنت مفصل ران و میزان تخریب مفصل ران دارد.
اگر غضروف درمفصل ران درگیر چندان دچار تخریب نشده باشد، ممکن است جراح با استفاده از ابزارهای خاصی گوی و لبه خارجی کاسه که به استخوان ران گیر می کند را تغییر شکل دهد. در روشی که میکرفراکچر (microfracture) نامیده می شود جراح ممکن است قسمت فرسوده غضروف که سبب درد شده است را جدا کند و سوراخهایی در استخوان زیر غضروف فرسوده به منظور تحریک رشد غضروف ایجاد کند، البته این تکنیک به ندرت استفاده می شود.
غالباً عمل جراحی امپینجمنت مفصل ران می تواند به صورت آرتروسکوپیک انجام شود. در این عمل جراحی شکاف خیلی کوچکی ذر مفصل ران ایجاد شده و یک دوربین و ابزارهای کوچکی روی ران وارد می کنند. معمولاً در جراحیهای آرتروسکوپیک، بیمار پس از عمل جراحی نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
هرچه سریعتر عمل جراحی انجام شود، احتمال بهبودی کامل در این عارضه بیشتر است. اما حتی در صورت تخریب غضروف، جراحی هنوز ممکن است سبب کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی شود.
اگر آسیب وارده به غضروف شدید باشد ممکن است تنها علاج این عارضه تعویض مفصل ران باشد.
به هر حال درمانهای امیدوارکننده ای همانند وارد کردن خون بیمار به مفاصل به منظور تحریک رشد غضروف، وجود دارند.
نگارنده: زری هاشمی
منبع: WebMD
لینک منبع: http://www.webmd.com/pain-management/hip-impingement-causes-treatments
