عوارض اسکولیوز در بزرگسالی؛ تأثیر کجی ستون فقرات بر کیفیت زندگی

اسکولیوز، یا همان انحراف جانبی ستون فقرات، یک وضعیت پیچیده است که می‌تواند در کودکی شروع شود و در بزرگسالی عوارض متعددی به دنبال داشته باشد. در حالی که بسیاری از افراد با اسکولیوز خفیف بدون مشکل جدی زندگی می‌کنند، انواع شدیدتر آن ممکن است باعث درد، اختلالات عملکردی و کاهش کیفیت زندگی شوند.

در این مقاله، عوارض اسکولیوز در بزرگسالی و راهکارهایی برای مدیریت این مشکل بررسی می‌شود.

۱. درد مزمن کمر و گردن

یکی از رایج‌ترین عوارض اسکولیوز در بزرگسالی، درد مداوم در ناحیه کمر یا گردن است.
علت: فشار نامتعادل روی دیسک‌ها، مفاصل و عضلات.
این درد ممکن است با فعالیت بدنی یا نشستن طولانی‌مدت بدتر شود.

۲. تغییرات ظاهری و مشکلات حرکتی

کج شدن بدن: یک شانه یا لگن ممکن است بالاتر از دیگری باشد.
مشکلات حرکتی: انحراف شدید ستون فقرات می‌تواند دامنه حرکتی را محدود کند و انجام فعالیت‌های روزمره مانند خم شدن یا چرخش بدن را دشوار سازد.

۳. مشکلات تنفسی

در موارد شدید اسکولیوز، انحراف ستون فقرات ممکن است رشد قفسه سینه را تحت تأثیر قرار داده و فضای کافی برای گسترش ریه‌ها باقی نگذارد.
نتیجه: دشواری در تنفس، کاهش تحمل فعالیت‌های فیزیکی و احساس خستگی زودهنگام.

۴. مشکلات قلبی-عروقی

در اسکولیوز شدید که ناحیه قفسه سینه را درگیر می‌کند، ممکن است عملکرد قلب تحت تأثیر قرار گیرد.
این عارضه نادر است، اما می‌تواند در موارد شدیدتر به کاهش توانایی قلب برای پمپاژ خون منجر شود.

۵. آرتروز و ساییدگی مفاصل

اسکولیوز باعث فشار نامتعادل روی مفاصل ستون فقرات و مفاصل نزدیک (مانند لگن) می‌شود.
نتیجه: افزایش احتمال آرتروز، ساییدگی مفاصل و درد ناشی از آن.

۶. فشردگی اعصاب (رادیکولوپاتی)

تغییر شکل ستون فقرات ممکن است اعصاب نخاعی را فشرده کند و علائمی مانند:
- درد تیرکشنده به پاها یا بازوها.
- بی‌حسی یا ضعف عضلانی.
- احساس سوزن‌سوزن شدن.
این عارضه ممکن است زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد.

۷. اختلالات خواب

درد مداوم و مشکلات ناشی از انحراف ستون فقرات می‌تواند باعث اختلال در خواب شود.
موقعیت‌های نامناسب خواب ممکن است درد را بدتر کند و منجر به خواب کم‌کیفیت شود.

۸. تأثیر روانی

تغییرات ظاهری ناشی از اسکولیوز ممکن است باعث کاهش اعتمادبه‌نفس و احساس ناراحتی در موقعیت‌های اجتماعی شود.
افسردگی و اضطراب: این شرایط در افرادی که اسکولیوز شدید دارند، شایع‌تر است.

۹. کاهش کیفیت زندگی

درد، محدودیت حرکتی و سایر عوارض ممکن است فعالیت‌های روزمره، ورزش و حتی کار کردن را دشوار کنند.
افراد ممکن است به دلیل محدودیت‌های جسمانی احساس ناکارآمدی کنند.

نکاتی برای مدیریت عوارض اسکولیوز در بزرگسالی 🛠️

1. فیزیوتراپی و ورزش

تمرینات تقویتی و کششی می‌توانند عضلات را تقویت کرده و درد را کاهش دهند.
تمرینات اصلاحی اسکولیوز (Schroth Therapy): روشی تخصصی برای بهبود انحراف و کاهش علائم.

2. استفاده از بریس یا کمربند طبی

در برخی موارد، استفاده از ابزارهای حمایتی می‌تواند به کاهش درد و بهبود وضعیت بدنی کمک کند.

3. مدیریت درد با دارو

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش التهاب و درد مفید هستند.
در موارد شدیدتر، ممکن است تزریق‌های استروئیدی یا درمان‌های عصبی مورد نیاز باشد.

4. جراحی

در موارد شدید اسکولیوز که علائم ناتوان‌کننده هستند یا پیشرفت مداوم دارند، جراحی ممکن است ضروری باشد.
فیوژن ستون فقرات: رایج‌ترین روش جراحی برای تثبیت و اصلاح ستون فقرات.

5. سبک زندگی سالم

حفظ وزن مناسب برای کاهش فشار روی ستون فقرات.
خوابیدن در موقعیت مناسب و استفاده از تشک‌های طبی.

6. پشتیبانی روانی

مشاوره روانشناسی یا شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به بهبود روحیه کمک کند.

افسانه یا واقعیت؟ آیا اسکولیوز همیشه خطرناک است؟ 🤔

واقعیت: اسکولیوز در بسیاری از موارد خفیف است و نیازی به درمان ندارد. اما در موارد شدید یا همراه با علائم دیگر، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. تشخیص و مدیریت زودهنگام بسیار مهم است.

نظرات مردم درباره اسکولیوز در بزرگسالی 💬

نازنین، ۳۵ ساله، تهران:
«اسکولیوزم از نوجوانی شروع شد و خیلی بهش اهمیت نمی‌دادم. حالا کمر درد زیادی دارم، ولی با فیزیوتراپی و ورزش اوضاع بهتر شده.»
جیمز، ۵۰ ساله، نیویورک:
«بعد از سال‌ها زندگی با اسکولیوز، تازه فهمیدم که چطور باید وضعیت بدنم رو اصلاح کنم. درمان دیر نیست، ولی کاش زودتر شروع کرده بودم.»
رضا، ۴۲ ساله، اصفهان:
«جراحی برادرم برای اسکولیوز خیلی موفق بود. الان دیگه درد نداره و زندگی عادیش رو از سر گرفته.»
سارا، ۲۸ ساله، شیراز:
«درد تنفسی داشتم و فهمیدم که به خاطر اسکولیوز شدیدمه. با کمک پزشک و مراقبت مداوم، دیگه این مشکل رو کمتر حس می‌کنم.»
امیلی، ۴۵ ساله، لندن:
«زندگی با اسکولیوز سخت بود، ولی بعد از ورزش و جلسات منظم فیزیوتراپی، احساس می‌کنم می‌تونم دوباره کارهایی که دوست دارم رو انجام بدم.»

نتیجه‌گیری؛ اسکولیوز را جدی بگیرید! 🌟

اسکولیوز در بزرگسالی اگرچه ممکن است در ابتدا مشکلی کوچک به نظر برسد، اما در صورت پیشرفت و عدم درمان می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. مراجعه زودهنگام به متخصص و مدیریت مناسب می‌تواند به کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

✨ در کلینیک مغز و اعصاب دکتر مصطفی امیری، ما آماده‌ایم تا بهترین خدمات تشخیصی و درمانی را برای کمک به شما ارائه دهیم. 😊

بیماری اسکولیوز چیست؟

اسکولیوز (scoliosis) عارضه ای است که در آن ستون فقرات دچار انحراف جانبی می شود. این عارضه هر قسمتی از ستون فقرات را می تواند درگیر نماید ولی معمولاً در ناحیه بالای ستون فقرات، در ناحیه سینه (اسکولیوز توراثیک thoracic scoliosis) و در ناحیه قسمت پائین کمر (اسکولیوز لومبار lumbar scoliosis) دیده می شود.

در بسیاری از موارد دلیل این عارضه این بیماری ناشناخته است ولی بیماریهایی همچون فلج مغذی (cerebral palsy)، تحلیل عضلانی(دیستروفی عضلانی muscular dystrophy) و مهره شکافدار (اسپینا بیفیدا spina bifida) عوامل ایجاد این بیماری هستند.

بسیاری از کودکانی که با این عارضه به دنیا می آیند نیاز به درمان ندارند چراکه این عارضه در طی فرایند رشد کودک برطرف می شود. با این وجود در اغلب موارد براساس درجه انحراف ستون فقرات و سن کودک، ترکیبی از استفاده از بریسها (brace) و فیزیوتراپی پیشنهاد می شود.

درصد کمی از مبتلایان به این بیماری نیاز به عمل جراحی دارند. عوارض این بیماری شامل درد مزمن، مشکلات تنفسی و کاهش توانایی برای ورزش کردن است.

علائم و نشانه های بیماری اسکولیوز

سر اندکی خارج از مرکز قرار می گیرد
متقارن نبودن قفسه سینه، دنده ها ممکن اس در فواصل متفاوت قرار گیرند
لباسها روی تن به خوبی قرار نمی گیرند
یکی از شانه ها یا کتفها بالاتر از دیگری قرار می گیرد
کج شدن شخص مبتلا به یک سمت
پاهای با طول متفاوت

علائم و نشانه های اسکولیوز در کودکان

یک برآمدگی در یک طرف قفسه سینه
همیشه خوابیدن کودک به صورت خمیده به یک طرف
در موارد شدید، عدم کارکرد ششها و قلب به صورت درست و امکان تنگی تنفس و درد قفسه

در بعضی از موارد این بیماری با کمردرد همراه است ولی در بسیاری از مبتلایان بدون درد است.

عوامل خطرساز بیماری اسکولیوز

عوامل خطرساز برای اسکولیوز عبارتند از:

سن: علائم و نشانه های این بیماری غالباً در طی جهش رشد درست قبل از دوران بلوغ رخ می دهد.
جنسیت: زنان بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند.
ژنتیک: افراد مبتلا به اسکولیوز غالباً نزدیکانی مبتلا به این عارض دارند.

دلایل اسکولیوز

بعضی از دلایل احتمالی اسکولیوز عبارتند از:

بیماریهای عصبی عضلانی: این بیماریها اعصاب و عضلات را تحت تاثیر قرار داده و شامل فلج مغذی و تحلیل عضلانی (دیستروفی عضلانی) است.
اسکولیوز مادرزادی: این نوع از این بیماری به ندرت رخ می دهد چرا که در حین رشد جنین در رحم مادر، استخوانهای ستون فقرات به صورت غیر عادی رشد می کنند.
ژنتیک: کشف شده است که حداقل یک ژن در بروز این بیماری نقش دارد.
طول پا: بلندتر بودن یک پا نسبتبه پای دیگر نیز می تواند سبب ایجاد این بیماری گردد.
دلایل دیگر: بد قرار دادن بدن در موقعیتهای مختلف نظیر بد ایستادن، بد نشستن؛ حمل کوله پشتی یا کیفهای مدرسه و برخی صدمات.

تشخیص بیماری اسکولیوز

معمولاً برای تشخیص بیماری اسکولیوز؛ پزشک ستون فقرات، دنده ها، مفصل ران و لگن و شانه ها را معاینه می کند. پزشک با یک انحراف سنج یا اسکولیومتر درجه انحراف جانبی ستون فقرات را اندازه می گیرد. سپس اگر لازم باشد بیمار به متخصص ارتوپدی ارجاع داده می شود .

اسکنهای عکس برداری: متخصص اطفال یا جراح اورتوپدی عکس برداری اشعه ایکس را برای ارزیابی اسکولیوز و همچنین شکل، جهت، محل و زاویه خمیدگی را از بیمار می خواهد.
اگر علائمی بیشتر همانند کمردرد وجود داشته باشد یا اگر علائم شدیدتر باشند ممکن است ام آر آی یا سی تی اسکن از بیمار درخواست شود.

درمانهای اسکولیوز

اسکولیوز در اکثر کودکان مبتلا به این بیماری شامل خمیدگی خفیفی است و نیاز به درمان ندارد. در این موارد، پزشک توصیه می کند هر 4 تا 6 ماه میزان انحراف ستون فقرات بوسیله عکسبرداری اشعه ایکس مورد بررسی قرار بگیرد.

پزشک در انتخاب و تجویز نوع درمان عوامل زیر را در نظر می گیرد:

جنسیت: احتمال بروز این بیماری و وخیم تر شدن تدریجی آن در زنان بیشتر از مردان است.
شدت خمیدگی: هرچه ممیزان خمیدگی بیشتر باشد خطر بدتر شدن آن در طی زمان بیشتر است. خمیدگیهای به شکل S که به عنوان “خمیدگیهای دوگانه” نیز شناخته می شوند در طی زمان بدتر می شوند. احتمال بدتر شدن خمیدگیهای به شکل C کمتر از خمیدگیهای به شکل S است.
محل خمیدگی: اگر خمیدگی در مرکز ستون فقرات قرار داشته باشد، احتمال بدتر شدن خمیدگی در طی زمان نسبت به خمیدگی در نواحی پائین ستون فقرات یا بالای ستون فقرات بیشتر است.
رشد استخوانی: اگر رشد استخوانی در بیمار متوقف شده باشد احتمال افزایش و بدتر شدن خمیدگی کمتر است. استفاده از بریسها (braces) در صورتیکه استخوانها هنوز در مراحل رشد هستند مفید است.

گچ گیری

گاهی اوقات برای کودکان مبتلا به اسکولیوز به جای بریسها از گچ گیری استفاده می شود که به این ترتیب به برگشت ستون فقرات به حالت طبیعی در حین رشد کمک می شود. با توجه به اینکه رشد کودکان سریع است گچ گیری باید هر چند وقت یک بار تعویض شود.

بریسها

اگر اسکولیوز از درجه متوسط باشد و استخوانها همچنان در حال رشد باشند پزشک معالج ممکن است استفاده از یک بریس (brace) را توصیه نماید. استفاده از بریس این بیماری را درمان نمی کند و همچنین ستون فقرات را به حالت نرمال برنمی گرداند ولی می تواند از افزایش میزان خمیدگی پیشگیری نماید. بریسها معمولاً به صورت همیشگی حتی شبها پوشیده می شوند. افزایش تعداد ساعات استفاده از بریس باعث افزایش اثر آن در پیشگیری از خمیدگی جانبی بیشتر ستون فقرات می شود.

بریسها معمولاً مانع از فعالیت کودکان نمی شوند ولی اگر کودک تمایل به شرکت در فعالیتهای بدنی را داشت می تواند بریسها را استفاده نکرد البته این امر حتماً باید با پزشک معالج مشورت و هماهنگ شود. زمانیکه رشد اسخوانها متوقف شود دیگر بریسها مورد استفاده قرار نمی گیرند. دو نوع بریس عبارتند از:

بریس توراکولومبار ساکرال (thoracolumbosacral-TLSO): بریس TLSO از پلاستیک ساخته شده و به نحوی طراحی شده است که کاملاً به سطح بدن می چسپد و با انحنای بدن منطبق است و معمولاً از زیر لباس هم مشخص نیست.
بریس میلواکی (Milwaukee): بریس میلواکی یک بریس کامل نیم تنه است و دارای یک حلقه به دور گردن و پایه هایی برای چانه و پشت سر دارد. این نوع از بریس تنها درصورتیکه استفاده از TLSO امکان پذیر یا موثر نباشد مورد استفاده قرار می گیرد.

طبق یک مطالعه، در صورت استفاده از بریس برای مبتلایان به اسکولیوز ایدیوپاتیک (اسکولیوز با دلیل نامعلوم) در سنین 10 تا 15 سال، خطر بدتر شدن این عارضه ی نیاز به جراحی کاهش می یابد.

عمل جراحی ( فیوژن ستون فقرات)

در موارد شدید بیماری اسکولیوز، این بیماری با گذشت زمان وخیم تر می شود. در چنین مواردی ممکن است پزشک معالج عمل جراحی فیوژن ستون فقرات را پیشنهاد کند. این عمل جراحی میزان خمیدگی ستون فقرات را کاهش داده و از بدتر شدن این عارضه جلوگیری می کند.

دو یا تعداد بیشتری از مهره های ستون فقرات با یک گرافت-پیوند (graft) استخوانی به یکدیگر متصل می شوند. گاهی اوقات از میله های فلزی، قلابها، پیچها یا سیمها برای مستقیم نگه داشتن ستون فقرات در حین بهبودی آن استفاده می شود.

این عمل جراحی بین 4 تا 8 ساعت بطول می انجاند. پس از عمل جراحی، کودک به آی سی یو که سرم وریدی و مسکن یا آرامش بخش دریافت می کند انتقال داده می شود. در بسیاری از مواد ظرف 24 ساعت کودک از آی سی یو ترخیص می شود ولی ممکن است بین یک هفته تا 10 روز در بیمارستان بستری شود.

کودکن معمولاً پس از 4 تا 6 هفته به مدرسه برمی گردند و پس از یک سال می توانند در فعالیتهای ورزشی شرکت کنند. در بسیاری از موارد بخ مدت شش ماه از بریس برای نگه داشتن ستون فقرات استفاده می شود.

لازم است پس از این عمل جراحی هر شش ما یکبار بیمار برای تغییر طول میله ها به بیمارستان مراجعه کند که این فرایند نبه صورت سرپائی انجام شده و نیازی به بستری شدن شبانه بیمار در بیمارستان نیست. پس از اینکه ستون فقرات کامل رشد کرد این میله ها در طی یک عمل جراحی برداشته می شوند.

خطرها: پزشک تنها درصورتی عمل جراحی فیوژن را توصیه می کند که فوائد این عمل برای بیمار بیش از خطرها و مضرات این عمل جراحی باشد. خطرهای ناشی از این عمل جراحی عبارتند از:

جا به جائی میله: در یک مورد از هر 20 مورد عمل جراحی فیوژن ستون فقرات احتمال جابه جائی یکی از میله ها از مکان درستش وجود دارد. اگرچه این جابه جائی ممکن است سبب ایجاد ناراحتی در بیمار نگردد ولی احتمال نیاز مجدد به عمل جراحی وجود دارد.
سودوآرتروز (Pseudarthrosis): در یک تا پنج درصد از عملهای جراحی، ممکن است یکی از استخوانهائی که برای اتصال مهره در جای خودش مورد استفاده قرار می گیرد بدرستی به محل مورد نظر نچسپد و برخی بیمارن ممکن است ناراحتی خفیفی در ستون فقراتشان احساس کنند. با این ترتیب اصلاح ستون فقرات با موفقیت صورت نمی گیرد و احتمال نیاز به عمل جراحی مجدد وجود دارد.
عفونت: احتمال عفونت در حدود یک تا دو درصد از بیماران تحت عمل جراحی فیوژن ستون فقرات وجود دارد. معمولاً عفونت با دارو (آنتی بیوتیکها) درمان می شود.
آسیب به عصب: از هر هزار عمل جراحی ممکن است یک تا 2 عمل جراحی منجر به آسیب اعصاب ستون فقرات شود. آسیب اعصاب ستون فقرات می تواند به بی حسی و کرختی در یکی از پاها یا هر دو پا و در موارد شدیدتر به پاراپلژی ( عدم عملکرد قسمت پائین تنه) منتهی گردد. در حین عمل جراحی اسکولیوز ممکن است جراح مغز و اعصاب نیز حضور داشته باشد.