آزمایش تراکم استخوان چگونه انجام می شود؟
آزمایش تراکم استخوان برای اندازه گیری تراکم استخوان ها و تشخیص پوکی استخوان انجام می شود.
پوکی استخوان ، استخوان ها را ضعیف و نازک می کند. در نتیجه احتمال شکستگی استخوان ها افزایش می یابد. پوکی استخوان یک بیماری خاموش است. به این معنی که شما هیچ نشانه ای احساس نمی کنید. اگر آزمایش تراکم استخوان انجام ندهید ، ممکن است متوجه نشوید که پوکی استخوان دارید تا زمانی که استخوان تان دچار شکستگی شود.
آزمایش تراکم استخوان چیست؟
تراکم معدنی استخوان (BMD) می تواند یک تصویر لحظه ای از سلامت استخوان شما را تهیه کند. این آزمون می تواند پوکی استخوان را شناسایی کند ، خطر ابتلا به شکستگی های استخوان را تعیین کند و پاسخ شما را به درمان پوکی استخوان اندازه گیری کند. تست بنیادی BMD اشعه ایکس دوگانه مرکزی یا آزمون مرکزی DXA نامیده می شود. این آزمایش بدون درد است. و کمی شبیه به تصویر برداری با اشعه ایکس می باشد. این آزمایش می تواند تراکم استخوان را در لگن و ستون فقرات اندازه گیری کند.
آزمایش تراکم استخوان محیطی ، تراکم استخوان را در ساعد ، مچ دست ، انگشت پا یا پاشنه پا اندازه گیری می کند. این آزمایش ها اغلب برای اهداف غربالگری استفاده می شوند و می توانند به تشخیص افرادی که از تراکم استخوان بالایی برخوردار هستند ، کمک کند.
آزمایش تراکم استخوان برای چه کسانی انجام می شود؟
همه افراد ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شوند. اگر چه این بیماری در زنان مسن معمول تر است ، اما مردان نیز می توانند پوکی استخوان داشته باشند. احتمال ابتلا به پوکی استخون با بالا رفتن سن افزایش می یابد.
اگر یکی از موارد زیر شامل حال شما می شود ، شما نیز نیاز به آزمایش تراکم استخوان دارید :
- زنانی که سن شان بالای 65 سال یا بالاتر است ،
- زنان یائسه یا بالای 50 سال ،
- شکستگی استخوان در زنان در سن یائسگی ،
- زنان یائسه جوان تر از 65 سال و داشتن شرایط دیگری که احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد ،
- شما یک مرد 50 ساله هستید و عوامل خطر دیگری نیز دارید ،
- شکستگی استخوان پس از 50 سالگی ،
- قد شما حدود 3 تا 4 سانتی متر کوتاه تر شده باشد ،
- خم شدگی بدن تان بيشتر شده است ،
- بدون هیچ علتی کمر درد دارید ،
- دوره های قاعدگی شما متوقف شده و یا نامنظم است. اگر چه شما نه باردار هستید و نه یائسه هستید.
- شما پیوند عضو انجام داده اید.
- سطح هورمون های شما کاهش پیدا کرده است.
همچنین استفاده از بعضی انواع داروهای تجویزی می تواند باعث از دست رفتن استخوان شود. این شامل گلوکوکورتیکوئید ها است که دسته ای از داروهایی است که برای کاهش التهاب استفاده می شوند. اگر دارو های از قبیل کورتیزون (کورتون استات) ، دگزامتازون Baycadron، Maxidex ، Ozurdex یا پردنیزون Deltasone مصرف می کنید ، به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
چه بیماری هایی احتمال پوکی استخوان را افزایش می دهند؟
زنانی که سیگار می کشند و یا بیشتر از سه نوشیدنی الکلی در روز مصرف می کنند در معرض خطر بالاتری قرار دارند. همچنین بیماری های زیر احتمال ابتلا به پوکی استخوان را تشدید می کند.
- بیماری مزمن کلیوی ،
- اوایل یائسگی ،
- اختلال خوردن که به کم بودن وزن بدن منجر می شود ،
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان ،
- شکننده شدن استخوان ها ناشی از فعالیت های ورزشی منظم ،
- آرتریت روماتوئید ،
- افت و کاهش قابل توجه قد (نشانه شکستگی فشاری در ستون فقرات) ،
- شیوه زندگی بی تحرک .
آزمایش تراکم استخوان چگونه انجام می شود؟
آزمایش تراکم معدنی استخوان بدون درد است و نیازی به دارو ندارد. دو نوع اسکن تراکم استخوان وجود دارد :
اسکن DXA مرکزی
در اسکن DXA مرکزی بیمار بر روی تخت دراز می کشد. در حالی که یک دستگاه اشعه ایکس استخوان های لگن ، ستون فقرات و سایر استخوان های او را اسکن می کند.
اسکن DXA محیطی
این اسکن استخوان های دست و پا ، مچ دست ، انگشتان ، یا پاشنه پا را بررسی می کند. از این نوع اسکن معمولاً به عنوان یک ابزار غربالگری برای دانستن اینکه آیا به یک DXA مرکزی نیاز دارید یا خیر استفاده می شود. این آزمون فقط چند دقیقه طول می کشد.
عوارض جانبی آزمایش تراکم معدنی استخوان
از آنجایی که آزمایش تراکم معدنی استخوان با استفاده از اشعه ایکس انجام می شود ، قرار گرفتن در معرض تابش این اشعه می تواند شما را در معرض خطر اندکی قرار دهد. با این حال از آنجا که سطح تابش اشعه بسیار کم است ، کارشناسان بر این باورند که خطر قرار گرفتن در معرض این اشعه بسیار پایین تر از خطر مبتلا شدن به پوکی استخوان است.
اگر باردار هستید یا برای بارداری برنامه ریزی کرده اید ، قبل از انجام این آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید. اشعه ایکس می تواند به جنین شما آسیب برساند.
پس از تست سنجش تراکم استخوان
پس از تست سنجش تراکم استخوان دکتر شما نتایج آزمایش تان را بررسی خواهد کرد. نتایج بر اساس تراکم معدنی استخوان یک فرد 30 ساله سالم در مقایسه با نمرات خود شما بررسی خواهد شد. نمره 0 ایده آل است. نمره 0 به این معنی است که BMD شما یک استاندارد برای یک بالغ سالم است. تفاوت بین میزان BMD شما و یک فرد جوان سالم و بالغ در واحد هایی به نام معیار انحراف (SDs) اندازه گیری می شود. معیار انحراف زیر 0 ، به عنوان عدد منفی نشان داده شده است. هر چه نمره BMD شما پایین تر باشد ، خطر شکستگی استخوان های شما بیشتر است.
نمره T بین -1 و -1 طبیعی یا سالم در نظر گرفته می شود. T-score بین -1 و -2.5 نشان می دهد که توده استخوانی کم است ، اما هنوز با پوکی استخوان فاصله دارید. نمره T-2.5 یا کمتر نشان می دهد که شما پوکی استخوان دارید. بیشترین عدد منفی نشان دهنده ، پوکی استخوان شدید تر است.
NIH دستورالعمل های زیر برای نمرات تراکم استخوان را ارائه می دهد :
- نتیجه طبیعی: بین 1 و 1- ،
- توده کم استخوان: 1 – تا 5 – ،
- پوکی استخوان: 5 -یا پایین تر ،
- استئوپروز شدید: 5 – و یا کمتر همراه با شکستگی استخوان.
دکتر نتایج آزمایش را با شما در میان می گذارد. با توجه به نتایج و علت آزمایش ، پزشک ممکن است بخواهد آزمایشاتی جهت پیگیری مشکل شما انجام دهد. سپس یک طرح درمان برای مقابله با هر گونه مشکلی را به شما ارائه خواهند داد.
کاهش توده استخوان در مقابل پوکی استخوان
اطلاعات ارائه شده توسط آزمایش BMD می تواند به پزشک شما کمک کند که گزینه های پیشگیری یا درمان مناسب برای شما را تعیین کند. اگر توده استخوانی شما آنقدر پایین نیست که به عنوان پوکی استخوان تشخیص داده شود ، گاهی اوقات به عنوان استئوپنی شناخته می شود. کاهش توده استخوان می تواند به علت بسیاری از عوامل باشد. از قبیل :
- وراثت ،
- رشد توده استخوانی پائین تر از حد مطلوب در جوانان شما ،
- بیماری یا مصرف دارو برای درمان یک بیماری که اثرات منفی بر استخوان ها می گذارد ،
- کاهش غیر طبیعی توده استخوان.
اگر چه همه کسانی که توده استخوانی کمی دارند ، به پوکی استخوان مبتلا نمی شوند ، اما خطر ابتلا به بیماری و شکستگی ها در این افراد افزایش می یابد.
روش هایی برای کاهش سرعت پوکی استخوان
شما به عنوان فردی با توده استخوانی کم ، می توانید اقداماتی برای کاهش سرعت پوکی استخوان و کاهش استئوپروز در آینده خود داشته باشید. انجام موارد زیر به شما کمک می کند :
- خوردن غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D ،
- انجام تمرینات تحمل وزن مانند راه رفتن ، دویدن یا رقص.
- در برخی موارد پزشک ممکن است داروهایی به منظور جلوگیری از پوکی استخوان تجویز کند.
پوکی استخوان
اگر به پوکی استخوان مبتلا هستید ، این عادت های سالم به شما کمک خواهد کرد. اما پزشک شما نیز احتمالاً داروها یی مؤثر برای کاهش سرعت پوکی استخوان را برای شما تجویز می کند. اگر برای درمان پوکی استخوان دارو مصرف می کنید ، پزشک می تواند با انجام آزمایش های BMD پیشرفت بیماری شما را بررسی کند.
کسانی که به استئوپنی مبتلا هستند در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. تمرینات تحمل وزن ، استفاده از وزنه یا اضافه کردن وزنه ، بدن را تحریک می کند تا تراکم استخوان را افزایش داده و یا آن را حفظ کند.
محقق و مترجم : مینو شفیعی
