سندروم پیریفورمیس (piriformis syndrome) یک اختلال عصبی- عضلانی است که در اثر فشار عضله پیریفورمیس روی عصب سیاتیک ایجاد می شود. عضله پیریفورمیس یک عضله تخت و نوارمانند است که در باسن و نزدیک مفصل ران قرار دارد. این عضله در حرکت پائین تنه نقش مهمی ایفا می کند چرا که مفصل ران را پایدار نگه می دارد و در بلند کردن و چرخاندن ران نقش دارد. با کمک این عضله است که ما می توانیم راه برویم، وزنمان را از یک پا به پای دیگر منقل کنیم و تعادلمان را خفظ کنیم. همچنین این عضله در ورزشهای شامل بلند کردن و چرخاندن ران و بطور کلی در هر نوع حرکت و فعالیتی درآنها، رانها و پاها شرکت دارند، نقش دارد.
عصب سیاتیک یک عصب ضخیم و بلند در بدن است. این عصب در امتداد یا در داخل عضله پیریفورمیس عبور می کند و تا پشت پاها ادامه دارد و سپس به عصبهای کوچکتری منشعب و در پاها خاتمه می بابد. فشار روی عصب سیاتیک می تواند در اثر اسپاسم عضله پیریفورمیس ایجاد شود.
علائم و نشانه های سندروم پیریفورمیس
این سندروم معمولاً با احساس درد، گزگز یا بی حسی در باسن شروع می شود. درد می تواند شدید باشد و در امتداد عصب سیاتیک ادامه داشته باشد. درد ناشی از فشار عضله پیریفورمیس روی عصب سیاتیک است که ممکن است در اثر مواردی نظیر نشستن در صندلی اتوموبیل در هنگام رانندگی یا دویدن ایجاد شود. همچنین درد ممکن است در اثر بالا رفتن از پله ها، اعمال فشار شدید روی این عضله یا نشستن طولانی مدت نیز بروز کند. البته باید توجه داشت بیشتر موارد درد سیاتیک ناشی از فشار این عضله نبوده و دلایل دیگر دارد.
تشخیص سندروم پیریفورمیس
آزمایش تشخیصی برای این عارضه وجود ندارد. در بسیاری از موارد، معمولاً این عارضه؛ به علت آسیب به این عضله در گذشته، فعالیتهای شدید و تکراری همانند دویدنهای طولانی مدت یا نشستنهای طولانی مدت ایجاد می شود. پزشک با پرسیدن سولاتی از بیمار راجع به سوابق درد و علائم این عارضه و همچنین معاینه و انجام یک سری حرکات روی این عضله این عارضه را تشخیص می دهد. در برخی موارد، به معاینه ناحیه این عضله، انقباض یا حساس شدن این عضله تشخیص داده می شود.
با توجه به اینکه علائم این عارضه می تواند مشابه با عارضه های دیگر باشد آزمایشات تشخیصی نظیر ام آر آی برای رد کردن احتمال سایر عارضه های مسبب فشار روی عصب سیاتیک همچون دیسک هرنی، انجام می شوند.
درمان سندروم پیریفورمیس
اگر درد ناشی از این سندروم در اثر نشستن یا فعالیتهایی خاص ایجاد می شود از این فعالیتها خودداری کنید. پزشک یا فیزیوتراپ می تواند برنامه تمرینات ورزشی یا کششی برای کاهش فشار وارده به عصب سیاتیک توصیه کند. درمانهای دستی استئوپاتی (osteopathy) برای کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی نیز استفاده شده اند. همچنین ممکن است داروهای ضد التهابی، شل کننده های عضلانی، تزریقات همراه با کورتواستروئید یا مخدرها نیز تجویز شوند. دیگر درمانها همانند یون توفورزیس (iontophoresis)، استفاده از جریان الکتریکی خفیف، همچنین تزریق بوتاکس نیز توسط پزشکان مورد استفاده قرار گرفته اند. خاصیت فلج موضعی بوتاکس به منظور کاهش سفتی و گرفتگی عضله و فشار روی عصب سیاتیک و درنتیجه کاهش درد استفاده شده است. جراحی به عنوان آخرین گزینه در درمان این عارضه قرار دارد.
پیشگیری از سندروم پیریفورمیس
از آنجا که این عارضه معمولاً به دلیل ورزش یا حرکاتی همانند دویدن یا پریدن که سبب اعمال تنش روی عضله پیریفورمیس می شوند بوجود می آید، از دویدن یا ورزش کردن روی سطوح ناهموار و شیب دار خودداری کنید. قبل از هرگونه فعالیتهای ورزشی بدن را به شکل مناسب گرم کنید و شدت تمرینات را به صورت تدریجی افزایش دهید. در هنگام دویدن، راه رفتن یا ورزش به قرار گیری بدن در وضعیت درست دقت کنید. در صورت احساس درد در حین هرگونه فعالیتهای بدنی آن را متوقف و تا زمان فروکش کردن درد استراحت کنید. در صورت لزوم حتماً به پزشک مراجعه نمائید.
نگارنده: زری هاشمی
منبع: WebMD
لینک منبع:http://www.webmd.com/pain-management/guide/piriformis-syndrome-causes-symptoms-treatments
