کایروپرکتیک چیست و آیا موثر است؟

درمان دستی کایروپرکتیک (chiropractic manipulation or chiropractic adjustment) یکی از انواع درمانهای جایگزین است. در کایروپرکتیک با استفاده از تکنیکها و روشهایی خاص، نیرو و فشار در ناحیه ستون فقرات اعمال می شود. هدف از این روش، تصحیح هماهنگی و هم ترازی ساختار بدن و بهبود عملکرد فیزیکی است.

غالباً بیماران به منظور اصلاح و تخفیف انواع دردهای پشت و کمر، گردن و سر درد به این روش درمانی رجوع می کنند درحالیکه کایروپرکتیک برای انواع مختلف عارضه ها قابل استفاده است.

نظرات مثبت و منفی مختلفی راجع به کایروپرکتیک و اثرات آن وجود دارد. این امر به دلیل عدم وجود شواهد کافی در اثبات فوائد و همچنین اعتقادات متا فیزیکی این روش است. به هر حال در این مقاله تئوریها و روشهای کایروپرکتیک و شواهد مرتبط با فوائد این روش درمانی مورد بررسی قرار می گیرد.

درمان دستی کایروپرکتیک چیست؟

هدف از کایروپرکتیک، اصلاح مشکلات مکانیکی در سیستم اسکلتی- عضلانی است. در کایروپرکتیک اعتقاد بر این است که این مشکلات روی سطح سلامتی و سیستم عصبی تاثیر دارد.

کایروپرکتیک گسترده ترین روش درمانی جایگزین است. در میان تمام انواع درمانهای جایگزین، این روش از نظر گستردگی و شناخته شدن، بسیار موفق بوده است.

در تمام 50 ایالت آمریکا، کایروپرکتیک به رسمیت شناخته شده است و طبق برخی تخمین ها از هر سه نفر مبتلا به کمردرد، یک نفر حداقل یکبار از این روش درمانی استفاده کرده است.

اساس درمان دستی کایروپرکتیک

پدر نظریه کایروپرکتیک، دکتر دانیل دیوید پالمر (Daniel David Palmer) است. او اولین کالج کایروپرکتیک را در سال 1879 در ایالت آیووا در آمریکا تاسیس کرد. دکتر پالمر از کایروپرکتیک به عنوان روش درمانی بدون استفاده از داروها یاد می کرد. البته تئوریهای وی بیشتر بر اساس درمانهای سنتی، اعتقاد به اصالت حیات و معنویات بود. ولی با پیشرفت علم پزشکی بسیاری از متخصصین این روش درمانی، از روشهای وی فاصله گرفتند.

تمرکز اصلی کایروپرکتیک، ساب لوکسیشن (subluxation) یا جابه جایی مهره های ستون فقرات است. منظور از ساب لوکسیشن، قسمت معیوبی در ستون فقرات است که تثبیت شده باشد. این امر اثرات مستقیم روی سیستم عصبی داشته و همچنین سیستم اسکلتی-عضلانی و دیگر اندامها را درگیر می سازد.

طبق نظر هیات ملی نظارت بر کاریروپرکتیک آمریکا،NBCE ، علائم ساب لوکسیشن شامل موارد زیر است:

درد و حساس شدن ناحیه درگیر
عدم تقارن در وضعیت قرار گیری بدن، حرکات یا هماهنگی و تراز بدن
مجموعه ای از ناهنجاریهای حرکتی
ناهنجاریها از نظر تن (tone)، بافت یا دما در بافتهای ناحیه درگیر

در اصطلاحات استاندارد پزشکی، ساب لوکسیشن به عنوان در رفتگی کامل یا جزئی یک مفصل یا اندام تعرف شده است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) ساب لوکسیشن را به عنوان جابه جا شدگیهای قابل توجه که در مطالعات عکسبرداری قابل مشاهده باشد، تعریف می کند و به این نحو آن را از جنبه متافیزیکی تعریف شده در کایروپرکتیک تفکیک می کند.

اگر چه سابلوکسیشن اساس نظریه کایروپرکتیک است ولی اختلاف نظرها و بحث های زیادی درباره اعتبار کاروپرکتیک وجود دارد. با توجه به عدم وجود شواهد کافی در زمینه اساس ساب لوکسیشن، این امر کاربرد کلینیکی ندارد.

درمان دستی کایروپرکتیک چیست و آیا کارآمد است؟

انواع متخصصین کایروپرکتیک

با توجه به اختلاف نظرات و دیدگاه های متفاوت در این روش درمانی جایگزین، متخصصین این روش به دسته های مختلف و عمدتاً در دو دسته اصلی قرار می گیرند:

دسته اول، که پیرو روشهای اولیه دکتر پالمر هستند و به نوعی عقاید متافیزیکی همانند وجود هوش ذاتی در تمام اجزا حیات و موثر در درمان و ترمیم بدن، اعتقاد دارند. البته امروزه افراد بسیار معدودی به این عقاید پایبندند.
دسته دوم، روشهای سنتی را با پزشکی مدرن و دیدگاه های استئوپاتی در هم آمیخته اند. این گروه اعتقاد دارند ساب لوکسیشن تنها یکی از فاکتورهایی است که می تواند در یک بیماری نقش داشته باشد. امروزه تقریباً اکثریت کایروپرکترها، جزء این دسته هستند.

نحوه عمل در کایروپرکتیک

در ابتدا متخصص این روش سوالاتی درباره مسائل مرتبت با سلامتی می پرسد، سپس بیمار را معاینه می کند و به ستون فقرات توجه خاص و آن را بررسی می نماید.

در بسیاری از موارد بیمار روی یک میز یا تخت قرار می گیرد. سپس درمان دستی، با اعمال فشار ناگهانی به نواحی خاص از بدن انجام می شود که به عنوان درمان دستی ستون فقرات با سرعت بالا و دامنه کم (HVLA-SM) تعریف شده است. ممکن است در طی جلسه درمانی با حرکات اعمال شده، مفاصل به صدا در بیایند. معمولاً حرکات همراه با احساس آرامش در بیمار است ولی ممکن است با درد نیز همراه باشد.

آیا کایروپرکتیک کارآمد و موثر است؟

شواهدی مبنی بر فوائد درمان دستی کایروپرکتیک به جزء در موارد خاصی از درد های کمر و پشت وجود ندارد. تا کنون مطالعات قابل استنادی در این زمینه انجام نشده است. یکی از دلایل این امر عدم وجود تمریناتی کاذب برای بررسی تاثیر کایروپرکتیک است. به عبارت دیگر، یافتن روشهای مشابه با کایروپرکتیک که هیچگونه اثر فیزیکی روی بدن نداشته باشد به آسانی امکان پذیر نیست.

در مجموع شواهد موجود نشان دهنده این است که درمان دستی کایروپرکتیک تاثیر بسیار ضعیفی روی دردهای پشت و کمر دارند و در حالت کلی به نظر می رسد کایروپرکتیک موثرتر از درمانهای معمول؛ مسکنها، تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی نیست.

علاوه بر دردهای پائین کمر، شواهد ضعیفی وجود دارد که سایر مشکلات اسکلتی-عضلانی به درمانهای دستی روی استخوانها، مفاصل و بافتهای نرم نظیر تمرینات دستی کایروپرکتیک پاسخگو هستند. این مشکلات شامل دردهای حاد و زیر حاد گردن درد، درد کمربند شانه ای، آرنج تنیس بازان، استئوآرتریت (آرتروز)، میگرن و سردرد هستند.

میزان بی خطر بودن درمان دستی کایروپرکتیک

در صورتیکه کایروپرکتیک توسط یک کاروپکتر ماهر انجام شود، این روش درمانی کاملاً بی خطر است.

عوارض خطرناک ناشی از کایروپرکتیک به ندرت رخ می دهند ولی می تواند شامل موارد زیر باشد:

فتق دیسک یا دیسک هرنی (herniated disk) یا وخیم تر شدن فتق دیسک سابق
سندروم کودا اکوینا (cauda equina)، تحت فشار قرار گرفتن ریشه اعصاب در ستون فقرات
قطع شریان مهره ای یا ورتبرال، نوع خاصی از سکته است که می تواند در نتیجه درمان دستی در ناحیه گردن پدید آید.

افراد مبتلا به عارضه های زیر باید از درمان دستی کایروپرکتیک خوددداری کنند: