تقریبا از هر 10 نفر یک نفر به سندروم پای بی قرار یا RLS مبتلاست. این بیماری نوعی اختلال حرکتی مربوط به خواب است که فرد مبتلا به طور ناگهانی و غیرارادی پاهای خود را تکان می دهد.
در این شرایط فرد در پاها ( و گاهی در دست ها یا دیگر بخش های بدن) حس عجیب و ناراحت کننده ای دارد، بنابراین برای برطرف شدن این حس به طور ناگاهنی شروع به تکان دادن عضو بدن خود می کند. سندروم پای بیقراری باعث بروز خارش، سوزن سوزن شدن یا حس خزیدگی در پاها می شود. این شرایط معمولا در زمان استراحت، به ویژه در حالت نشسته یا دراز کشیده، به بدترین حالت خود تبدیل می شود.
شدت سندروم پای بیقرار از خفیف تا شدید و غیرقابل تحمل متغیر است. علائم منقطع خواهند بود و شدت نیز متفاوت است. علائم در هنگام شب بدتر می شوند. در برخی افراد این علائم ممکن است منجر به اختلالات خواب شبانه شود که تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی آنها می گذارد.
چه کسانی به سندروم پای بیقرار مبتلا می شوند؟
جنسیت مرد و زن هر دو ممکن است به سندروم پای بیقرار مبتلا شوند، اما معمولا در بین خانم ها رایج تر است و ممکن است در هر سنی شروع شود، حتی کودکان کم سن و سال. اغلب افرادی که دچار نوع شدید این بیماری می شوند، میان سال یا سالمند هستند.
سندروم پای بیقرار معمولا تشخیص داده نمی شود، به ویژه اگر علائم آن خفیف باشند. به هرحال اگر این بیماری درست تشخیص داده شود، به خوبی قابل درمان خواهد بود.
علت بروز سندروم پای بیقرار چیست؟
در اکثر موارد پزشک ها علت بروز این بیماری را نمی دانند، با این حال تصور می کنند ژنتیک نقش مهمی در این میان بازی می کند. حدود نیمی از مبتلایان به سندروم پای بیقرار یک نفر در بین اعضای خانواده خود مبتلا به این سندروم دارند.
عوامل دیگری که باعث بروز سندروم پای بیقرار می شود یا شرایط آن را بدتر می سازد، عبارتند از:
- بیماری های مزمن. برخی بیماری های مزمن و شرایط پزشکی، از جمله کمبود آهن، بیماری پارکینسون، نارسایی کبد، دیابت و نوروپاتی محیطی اغلب علائم سندروم پای بیقرار را با خود دارند.
- داروها. برخی از داروها، از جمله داروهای ضد تهوع، داروهای ضدروانپریشی، برخی ضدافسردگی ها و داروهای سرماخوردگی و ضد حساسیت حاوی انتی هیستامین های آرام بخش هستند که علائم بیماری را بدتر می کنند.
- بارداری. برخی خانم ها در دوران بارداری، به ویژه در سه ماهه آخر بارداری، دچار سندروم پای بیقرار می شوند. علائم معمولا یک ماه پس از زایمان برطرف می شوند.
عوامل دیگر از جمله مصرف الکل و کم خوابی، علائم سندروم پای بیقرار را بدتر می کنند. بهبود میزان خواب و حذف الکل در این موارد به بهبود علائم کمک می کنند.
علائم سندروم پای بیقرار چیست؟
بیان علائم سندروم پای بیقرار معمولا دشوار است، زیرا علائم آن در هر کس به شکل خاصی بروز می کند. برخی علائم را مانند راه رفتن مورچه توصیف می کنند یا مانند جریان پیدا کردن نوشابه در داخل رگ ها. اگر پاسخ شما به اکثر پرسش های زیر مثبت است، ممکن است به سندروم پای بیقرار مبتلا باشید و بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- آیا زمانی که می نشینید یا دراز می کشید، تمایل شدیدی برای تکان دادن پاهایتان دارید؟
- آیا مقاومت در برابر حرکت دادن پاها غیرممکن است؟
- آیا تاکنون برای توصیف علائم خود از واژه هایی مانند ناخوشایند، خاش، حس خزیدن یا کشیدن استفاده کرده اید؟
- آیا میل به حرکت دادن پاها در زمان استراحت بروز می کند؟
- آیا حرکت دادن پاها باعث بهبود علائم می شود؟
- این علائم را بیشتر شب ها تجربه می کنید؟
- آیا تاکنون پیش امده در زمان بیدار بودن هم به طور غیرارادی پاهایتان را تکان دهید؟
- آیا در طور روز احساس خستگی می کنید یا تمرکز کردن برایتان سخت است؟
- آیا در بین اعضای خانواده تان شخص دیگری دارای این علائم است؟
- آیا تاکنون به پزشک دیگری مراجعه کرده اید که علت جسمی برای بروز این ناراحتی بیان کرده باشد؟
سندروم پای بیقرار چگونه تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایش طبی برای تشخیص سندروم پای بیقرار وجود ندارد. با این حال برای رد کردن علل دیگر آزمایش خون انجام می شود. تشخیص این بیماری براساس علائم بیمار و پاسخ های وی به سوالات مربوط به سوابق خانوادگی ابتلا به بیماری، مصرف دارو، وجود علائم دیگر و یا مشکل خواب آلودگی در طول روز انجام می شود.
درمان سندروم پای بیقرار
هدف از درمان این بیماری بهبود علائم است. در افرادی که دچار علائم خفیف یا متوسط هستند، انجام برخی اقدامات یا تغییر در سبک زندگی به بهبود علائم کمک می کند. برخی از این اقدامات و تغییرات عبارتند از: ورزش منظم، داشتن یک الگوی منظم برای خواب و کاهش یا حذف کافئین، الکل و دخانیات از زندگی روزمره. درمان دیگر شرایط مرتبط با سندروم پای بیقرار نیز به بهبود علائم کمک می کنند.
دیگر روش های درمانی غیردارویی برای سندروم پای بیقرار عبارتند از:
- ماساژ پا
- حمام آب گرم یا استفاده از کیسه آب گرم یا آب یخ بر روی پاها
- عادت های خوب برای خوابیدن
- استفاده از پد مخصوص ویبره
دارو نیز برای بهبود علائم این بیماری مفید هستند، اما یک دارو ممکن است برای همه موثر نباشد. در حقیقت دارویی که در یک نفر باعث بهبود علائم می شود، ممکن است در فرد دیگر علائم را بدتر کند. به علاوه مصرف یک دارو در یک فرد ممکن است پس از مدتی اثربخشی خود را از دست بدهد.
داروهایی که برای درمان سندروم پای بیقرار استفاده می شوند، عبارتند از:
- بنزودیازپین ها، گروهی از داروهای آرام بخش که به خوابیدن فرد کمک می کنند، اما ممکن است در طول ریز نیز باعث خواب آلودگی شوند.
- داروهای ضد درد، برای تسکین درد استفاده می شوند.
- داروهای ضد انعقاد یا ضد تشنج
گرچه هیچ درمانی برای سندروم پای بیقرار وجود ندارد، اما روش های درمانی موجود به کنترل شرایط کمک می کنند، علائم را بهبود می بخشند و به خواب بهتر کمک می کنند.
نگارنده و محقق: مسیه محمدی
