هر گونه صدمه ای که به ستون فقرات وارد شود باعث آسیب دیدن آن می شود. آسیب دیدن ستون فقرات یک ترومای جسمی بسیار جدی است که می تواند تاثیرات طولانی مدت بر روی جنبه های مختلف زندگی داشته باشد.
طناب نخاعی مجموعه ای از عصب ها و بافت های دیگری است که مهره های ستون فقرات از آن محافظت می کند. ستون فقرات استخوان هایی هستند که روی یکدیگر قرار گرفته و ستون فقرات را تشکیل می دهند. طناب نخاعی شامل عصب های زیادی است که از ساقه مغز آغاز شده و تا کمر ادامه پیدا می کنند و نزدیک به باسن به پایان می رسند.
طناب نخاعی مسئول ارسال پیام از مغز به تمام قسمت های بدن است. به علاوه این بخش پیام هایی را از بدن به مغز ارسال می کند. ما با کمک ارسال پیام ها از طریق نخاع قادر هستیم درد را حس کنیم و اعضای بدن خود را حرکت دهیم.
اگر ستون فقرات آسیب ببیند، بخشی از این پالس ها یا تمام آنها دیگر در بدن انتقال پیدا نمی کنند و نتیجه آن از دست دادن کامل احساسات یا بخشی از آن است که فرد توانایی جرکت خود را نیز از دست می دهد. اگر آسیب ستون فقرات نزدیک به گردن باشد، منجر به فلج شدن بخش های زیادی از بدن می شود.
آسیب دیدن ستون فقرات چگونه اتفاق می افتد؟
آسیب دیدن ستون فقرات معمولا نتیجه یک تصادف غیرقابل پیش بینی یا رویداد ناخوشایند است. تمام عوامل زیر منجر به آسیب دیدن این بخش می شوند:
- یک حمله خشونت آمیز مانند گلوله یک توپ
- شیرجه زدن به آب کم عوق
- سانحه تصادف رانندگی (به ویژه واردن شدن ضربه به صورت، سر یا گردن و یا ناحیه پشت و قفسه سینه)
- سقوط از ارتفاع
- آسیب دیدن سر یا ستون فقرات در زمان ورزش
- چرخش شدید در قسمت وسط بدن
علائم آسیب دیدن ستون فقرات چیست؟
برخی از نشانه های این عارضه عبارتند از:
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن توانایی کنترل مثانه و روده
- ناتوانی برای حرکت دادن دست ها و پاها
- حس بروز بی حسی یا سوزن سوزن شدن در اندام های تحتانی
- عدم هوشیاری
- سردرد
- درد، فشار یا سفتی در قسمت پشت یا ناحیه گردن
- علائم شوک
- موقعیت غیرطبیعی سر
اگر مشکوک به آسیب دیدن ستون فقرات هستیم، چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
اگر تصور می کنید شما یا شخص دیگری دچار آسیب دیدگی ستون فقرات شده، اقدامات زیر را انجام دهید:
- بلافاصله به اورژانس اطلاع دهید. هر چه سریعتر اورژانس برسد، بهتر خواهد بود.
- فرد را حرکت ندهید مگر اینکه کاملا ضروری باشد. حرکت نیز شامل درست کردن وضعیت سر مصدوم یا در آوردن کلاه ایمنی از سر او می شود.
- شخص را تشویق کنید تا حد امکان بی حرکت بماند، حتی اگر تصور می کند می تواند حرکت کرده و به تنهایی راه برود.
- اگر فرد نفس نمی کشد، CPR را اجرا کنید و در زمان انجام CPR سر را به عقب نکشید، در عوض فک را به سمت جلو بکشید.
زمانی که شخص به بیمارستان می رسد، پزشکان یک معاینه جسمی و عصبی کامل انجام می دهند. این معاینات به آنها کمک می کند وجود آسیب دیدگی در ستون فقرات را تعیین کنند. سی تی اسکن، MRI، استفاده از اشعه ایکس و تست های تحریکی (که سرعت پاسخگویی سیگنال های ارسالی به مغز را اندازه می گیرد)، روش های تشخیصی هستند که پزشکان مورد استفاده قرار می دهند.
چطور می توان از آسیب دیدن ستون فقرات پیشگیری کرد؟
از آنجایی که آسیب دیدگی ستون فقرات معمولا ناشی از رویدادهای غیرقابل پیش بینی است، بهترین کاری که می توانید انجام دهید، به حداقل رساندن خطرات است. برخی اقدامات عبارتند از:
- در هنگام رانندگی همیشه کمربند ایمنی را ببندید.
- در زمان ورزش کردن لباس ها و ابزار ایمنی داشته باشید.
- هرگز در آب کم عوق شیرجه نزنید و همیشه ابتدا از عمق آب مطمئن شوید.
برخی افراد پس از بروز آسیب دیدگی ستون فقرات به زندگی پربار خود ادامه خواهند داد. با این حال تاثیرات بالقوه و شدیدی ناشی از آسیب های ستون فقرات وجود دارد که بر روی جنبه های مختلف زندگی تاثیر می گذارند. برخی افراد به دستگاه های کمک کننده، مانند واکر یا ویلچر نیاز خواهند داشت. برخی دیگر ممکن است از قسمت گردن به پایین فلج شوند.
در این شرایط فرد آسیب دیده برای انجام فعالیت های روزانه نیاز به کمک دارد. زخم بستر و عفونت های دستگاه ادراری عوارض رایج مربوط به آسیب دیدن ستون فقرات می باشند. به هرحال برخی ناتوانی ها از طریق توانبخشی بهبود پیدا خواهند کرد.
نگارنده و محقق: سمیه محمدی
