نوروپاتی: اصطلاح نوروپاتی (neuropathy) – آسیب عصب، برای توصیف یک مشکل در اعصاب بکار می رود که شامل اعصاب محیطی و سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) است.
نوروپاتی چیست؟
نوروپاتی دامنه گسترده ای از نواحی و اعصاب را دربر می گیرد ولی مشکل یا عارضه ای که توسط آن ایجاد می شود بستگی به نوع اعصابی دارد که درگیر می شوند که عبارتند از:
- اعصاب حسی (اعصابی که حس و حس لامسه را کنترل می کنند): این اعصاب می توانند سبب احساس گز گز، درد، بی حسی یا ضعف در پاها و دستها شوند.
- اعصاب حرکتی (اعصابی که اجازه حرکت و قدرت را می دهند): بوجود آمدن مشکل در این اعصاب سبب ضعف در پاها و دستها می شود.
- اعصاب آتونومیک ( اعصابی که سیستمهای بدن همچون مثانه و شکم و روده ها را کنترل می کنند) بروز مشکل در این اعصاب سبب تغییر ضربان قلب و فشار خون و عرق کردن می شود.
عوامل متعددی در این عارضه نقش دارند و هر کدام از اعصاب فوق ممکن است آسیب دیده و منجر به نوروپاتی شوند.
- مونونوروپاتی: تنها یک عصب آسیب می بیند.
- پلی نوروپاتی: چندین عصب آسیب می بینند.
عوامل نوروپاتی:
تقریباً 30 درصد نوروپاتی ها، ایدویوپاتیک هستند یعنی علت بروز آنها نامشخص است. عوارض مختلفی می تواند منجر به نوروپاتی محیطی گردد.
- دیابت: یکی از شایعترین دلایل نوروپاتی مزمن است. سطح بالای قند خون در افراد مبتلا به دیابت نه چندان کنترل شده منجر به آسیب به اعصاب می شود.
- کمبود ویتامین بی 12 یا فولات ویتامین: می تواند منجر به آسیب عصیب و نوروپاتی محیطی شود.
- داروها: برخی داروهای شیمی درمانی و همچنین اچ آی وی می تواند سبب آسیب اعصاب محیطی شود.
- مواد سمی: حشره کشها و حلالها می توانند سبب آسیب به اعصاب محیطی شوند.
- سرطانها: نوروپاتی محیطی می تواند در مبتلایان به بعضی سرطانها نظیر سرطان غدد لنفاوی و مالتیپل میلوما (multiple myeloma) بروز کند.
- زیاده روی در مصرف الکل: سطح بالای الکل در بدن منجر به آسیب عصب می شود.
- بیماری مزمن کلیوی: اگر کلیه ها به خوبی کار نکنند عدم تعادل نمکها و مواد شیمیایی می تواند سبب نوروپاتی محیطی شود.
- بیماری مزمن کبدی
- صدمات: استخوانهای شکسته و همچنین گچگیری سفت و محکم می تواند رو اعصاب فشار مستقیم وارد کند.
- عفونتها: برخی عفونتها نظیر شینگل، اچ آی وی و بیماری لایم نیز می توانند سبب آسیب به اعصاب محیطی شوند.
- سندروم گیلین-بار: نوع خاصی از نوروپاتی محیطی است که بوسیله عفونت بوجود می آید.
- بیماریهای بافت پیوندی: آرتریت روماتوئید، سندروم شوگرن و لوپوس اریتماتوی سیستمیک نیز می تواند سبب نوروپاتی شوند.
- برخی عوارض التهابی خاص: عوارضی همچون سارکویدوسیس و کولیاک نیز سبب نوروپاتی محیطی می شوند.
- بیماریهای ارثی: سندروم شارکوت ماری توث و آتاکسی فردریش بیماریهای ارثی هستند که سبب نوروپاتی می شوند.
- ایدیوپاتیک: در شمار کمی از افراد علت بروز نوروپاتی محیطی مشخص نیست. که به عنوان نوروپاتی محیطی ایدیوپاتیک شناخته می شود.
نوروپاتی محیطی
- نوروپاتی محیطی شایع است.
- تخمین زده می شود درحدود 20 میلیون آمریکایی مبتلا به این بیماری هستند.
- در هر سنی ممکن است رخ دهد ولی احتمال بروز آن در سنین بالا بیشتر است.
- در تحقیقی در سال 1999 تحت مراقبتهای پزشکی، به نوروپاتی به عنوان تشخیص اولیه یا ثانویه مبتلا هستند.
- هزینه سالانه درمانهای نوروپاتی محیطی بالغ بر 3.5 بیلیون دلار است.
نوروپاتی دیابتیک (دیابتی)
دلیل شایع نوروپاتی محیطی، دیابت است. سطح بالای قند خون به دیواره رگهای ریز که خون را به اعصاب در انتهای دستها و پاها و اندامهای ضروری در بدن (چشمها، کلیه هاف قلب) می رسانند، آسیب می زند. پوست آسیب می بیند و عدم وجود حس لامسه سبب آسیب پذیرتر شدن پاها در مقابل آسیب می شود. در آمریکا، نوروپاتی دیابتیک (دیابتی) دلیل عمده مشکلات پای دیابتی و زخمهای دیابتی است. تخمین زده می شود نیمی از مبتلایان به دیابت مبتلا به نوروپاتی دیابتی نیز هستند.
علائم نوروپاتی:
نوروپاتی حسی
- احساس گز گز و بی حسی
- سوزن سوزن شدن و هایپر سنسیویتی (hypersensivity)
- درد زیاد یا عدم توانایی احساس درد
- عدم توانایی تغییرات دما و گرما و سرما
- عدم وجود هماهنگی و حس عمقی
- دردهای تیرکشنده، خسته کننده، همراه با سوزش
- تغییرا در ناخن، مو و پوست
- زخمها و عفونتها و قانقاریای پا و ساق پا
نوروپاتی حرکتی
- ضعف عضلانی- سبب عدم تعادل و دشوار شدن انجام حرکات کوچکی همانند لباس پوشیدن می شود.
- تحلیل عضلانی
- گرفتگی و فشردگی عضلانی
- فلج عضلانی
نوروپاتی آناتومیک
- سرگیجه و غش کردن (به دلیل تغییر ناگهانی در فشار خون)
- افزایش ضربان قلب
- کاهش عرق کردن
- عدم تحمل گرما
- عدم کنترل مثانه که منجر به بی اختیاری یا احتباس (ریتنشن) ادراری می شود.
- نفخ، یبوست یا اسهال
- مشکلات نعوظ (ناتوانایی جنسی)
مثالهایی از مونونوروپاتی
- نورالوژی پست هرپتیک – در ادامه شینگل. نوروپاتی حسی ممکن است ماها بعد از ناپدید شدن تحریکات پوستی به طول انجامد.
- فلج عصب اولنار – در پی صدمه به آرنج.
- سندروم تونل کارپ: فشرده شدن اعصاب در غلاف مچ دست سبب این عارضه می شود.
- فلج عصب پرونئال: به دلیل فشرده شدن عصب پرونئال در ساق پا بوجود می آید.
- فلج بل یک مونو نوروپاتی است که صورت را تحت تاثیر قرار می دهد.
نگارنده: زری هاشمی
منبع: Medical News Today
لینک منبع:http://www.medicalnewstoday.com/articles/147963.php
